Politieke partijen spelen een centrale rol bij het uitdragen en ontwikkelen van ideeën, bij het bepalen van standpunten en bij de rekrutering van volksvertegenwoordigers. Daarvoor kennen zij eigen procedures en vormen van organisaties. Bij vrijwel alle partijen kunnen leden invloed uitoefenen.
De wijze waarop die medezeggenschap wordt geregeld verschilt echter vaak. In onderstaand overzicht staat per partij welke invloed de leden van een partij op de besluitvorming hebben. De Partij voor de Vrijheid (PVV) kent geen leden en dus ook geen besluitvorming door leden.
De laatste jaren hebben diverse partijen kiezers meer invloed gegeven, bijvoorbeeld doordat zij direct de lijsttrekker en/of partijvoorzitter kunnen kiezen. Van oudsher hebben leden van D66 de meeste (directe) invloed op de interne besluitvorming. Bij andere partijen spelen lokale en regionale afdelingen soms nog een belangrijke rol.
Inhoud
Vaststellen verkiezingsprogramma
| partij | wijze | toelichting |
|---|---|---|
| BBB | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| CDA | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| ChristenUnie | afgevaardigdencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| D66 | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| DENK | niet bekend | |
| FvD | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| GroenLinks | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| JA21 | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| NSC | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| PvdA | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| PvdD | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| PVV | door partijleider | |
| SGP | afgevaardigdencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| SP | afgevaardigdencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| Volt | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| VVD | algemene vergadering | De gezamenlijke vergadering van de vergadering van afgevaardigden en de algemene ledenvergadering. Van elk onderwerp is bepaald door welk van deze twee vergaderingen het besluit genomen wordt. In de regel wordt over politieke onderwerpen de beslissing genomen door de algemene ledenvergadering en over de statuten en reglementen door de vergadering van afgevaardigden. |
Verkiezing lijsttrekker
| partij | wijze | toelichting |
|---|---|---|
| BBB | algemene vergadering | |
| CDA | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| ChristenUnie | afgevaardigdencongres | congres waarin alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| D66 | digitale stemming | alle stemgerechtigde leden kunnen digitaal een stem uitbrengen |
| DENK | niet bekend | |
| FVD | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| GroenLinks | ledenreferendum | de uitslag is bindend |
| JA21 | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| NSC | niet bekend | |
| PvdA | ledenreferendum | is in principe bindend, maar kan overreden worden door congres om zwaarwegende (meestal procedurele) redenen en met 2/3 meerderheid |
| PvdD | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| PVV | n.v.t. | |
| SGP | afgevaardigdencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| SP | afgevaardigdencongres | congres waarin alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| Volt | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| VVD | ledenreferendum | de uitslag is adviserend |
Vaststellen kandidatenlijsten
| partij | wijze | toelichting |
|---|---|---|
| BBB | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| CDA | afdelingen/ ledencongres | |
| ChristenUnie | afgevaardigdencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| D66 | digitale stemming | alle stemgerechtigde leden kunnen digitaal een stem uit brengen |
| DENK | niet bekend | |
| FVD | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| GroenLinks | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| JA21 | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| NSC | niet bekend | |
| PvdA | ledencongres | |
| PvdD | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| PVV | door partijleider | |
| SGP | afdelingencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| SP | afgevaardigdencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| Volt | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| VVD | ledenreferendum | uitslag is bindend |
Besluit over regeringsdeelname
| partij | wijze | toelichting |
|---|---|---|
| BBB | niet geregeld | |
| CDA | Tweede Kamerfractie | |
| ChristenUnie | Tweede Kamerfractie | |
| D66 | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| DENK | niet geregeld | |
| FVD | niet geregeld | |
| GroenLinks | niet geregeld | |
| JA21 | niet geregeld | |
| NSC | niet bekend | |
| PvdA | ledencongres | |
| PvdD | niet geregeld | |
| PVV | niet geregeld | |
| SGP | niet geregeld | |
| SP | niet geregeld | |
| Volt | niet geregeld | |
| VVD | Tweede Kamerfractie |
Verkiezing partijvoorzitter
| partij | wijze | toelichting |
|---|---|---|
| BBB | algemene vergadering en voordracht | het bestuur wordt verkozen door de algemene vergadering die toegankelijk is voor alle leden en het bestuur wijst daarna uit zijn midden zelf een voorzitter aan |
| CDA | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| ChristenUnie | afgevaardigdencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| D66 | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| DENK | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| FVD | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| GroenLinks | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| JA21 | algemene vergadering | vergadering waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| NSC | niet bekend | |
| PvdA | ledenreferendum | uitslag is bindend |
| PvdD | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| PVV | n.v.t. | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| SGP | afgevaardigdencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| SP | afgevaardigdencongres | congres waarbij alleen afgevaardigden uit de afdelingen stemrecht hebben |
| Volt | ledencongres | congres waarbij alle leden van de partij stemrecht hebben |
| VVD | algemene vergadering | De gezamenlijke vergadering van de vergadering van afgevaardigden en de algemene ledenvergadering. Van elk onderwerp is bepaald door welk van deze twee vergadering het besluit genomen wordt. In de regel wordt over politieke onderwerpen de beslissing genomen door de algemene ledenvergadering en over de statuten en reglementen door de vergadering van afgevaardigden. |
Meer over