De voorbereiding voor de rijksbegroting zorgt vaak voor politieke spanningen, zeker als de overheidsuitgaven uit de hand zijn gelopen. Dan komen vragen aan de orde als: hoeveel moet er worden bezuinigd, welke ministeries moeten inleveren en wat zijn de gevolgen voor de koopkracht?
In tijden van economische teruggang of als er tegenvallers op de begroting dreigen, is vaak intensief overleg tussen kabinet en regeringsfracties nodig. De onderhandelingen die in 2012 in het Catshuis plaatsvonden tussen kabinet en VVD, CDA en PVV zijn daarvan een goed voorbeeld. Maar ook bijvoorbeeld tijdens de kabinetten-Lubbers III en -Balkenende IV stond tussentijdse aanpassing van het regeerakkoord op de agenda. Bij die kabinetten ging het (min of meer) goed, maar dat was niet altijd het geval.
Het 'voorjaar' bleek nog wel eens gevaarlijk te zijn voor kabinetten. Zo werd er in 2025 25 uur onderhandeld door de coalitiepartijen van het kabinet-Schoof. Niet veel later viel het kabinet, weliswaar niet over wat besproken was in de voorjaarsnota, maar de situatie toen leek de onderlinge verhoudingen wel definitief onhoudbaar te hebben gemaakt.
Twee keer leidde het overleg over de begroting tot een kabinetscrisis en in 1980 trad minister van Financiën al na de eerste besprekingen over (verdere) bezuinigingen af.
| Crisis | Jaartal | Toelichting |
|---|---|---|
| Catshuiscrisis | 2012 | Na wekenlang vergaderen achter gesloten deuren bereikten de coalitie toch geen overeenstemming over verdere bezuinigingen. |
| Kabinetscrisis Van Agt II | 1982 | PvdA-ministers stelden hun portefeuilles beschikbaar door onenigheid over bezuinigingen en financiering van het werkgelegenheidsbeleid. |
| Aftreden minister Andriessen | 1980 | Minister trad af door meningsverschil met kabinet over het terugdringen van financieringstekort. |
| Aftreden minister de Wilde en val kabinet-Colijn IV | 1939 | Politieke spanningen door financieel-economisch beleid en internationale spanningen leidden tot vertrek De Wilde. Later volgde de val van het kabinet-Colijn IV. |
Meer over