Dr. F.C. (Carel) Gerretson

foto Dr. F.C. (Carel) Gerretson
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Fotoarchief Eerste Kamer

CHU-senator op de rechtervleugel. Kreeg bekendheid onder zijn dichtersnaam 'Geerten Gossaert'. Enige tijd aanhanger van het fascisme. Had een ingebakken achterdocht. Secretaris van de BPM, een onderdeel van het Shell-concern, en hoogleraar in Utrecht op de door dat concern betaalde leerstoel. Exponent van de Utrechtse conservatief-koloniale stroming in de CHU. Bestreed zowel de Indië-politiek van de naoorlogse kabinetten als de steun die Tilanus daaraan gaf. Keerde zich ook het door zijn partijgenoot minister Kernkamp tot stand gebrachte Statuut van het Koninkrijk. Op latere leeftijd sterk gehinderd door doofheid. Vanwege zijn scherpe redevoeringen zelfs in eigen politieke kring niet zo populair, maar wel bewonderd om zijn fraaie betogen.

CHU
functie(s) in de periode 1951-1956: lid Eerste Kamer

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Frederik Carel (Carel)

geboorteplaats en -datum
Kralingen (thans gem. Rotterdam), 9 februari 1884

overlijdensplaats en -datum
Utrecht, 27 oktober 1958

2.

Partij/stroming

partij(en)
CHU (Christelijk-Historische Unie)

3.

Hoofdfuncties/beroepen

  • adjunct-commies ministerie van Koloniën, van 3 januari 1913 tot 31 juli 1917 (onderbroken tijdens mobilisatie)
  • secretaris directie BPM (Bataafsche Petroleum Maatschappij), vanaf 1 augustus 1917
  • bijzonder hoogleraar "oude en jongere geschiedenis van Nederlands-Indië en de vergelijkende koloniale geschiedenis, benevens de vergelijkende volkenkunde van Nederlandsch-Indië", Rijksuniversiteit Utrecht, van 1 september 1925 tot 27 juni 1939 (vanwege het fonds ten behoeve van Indologische studiën)
  • buitengewoon hoogleraar "constitutionele geschiedenis van het Koninkrijk in Europa en overzee", Rijksuniversiteit Utrecht, van 27 juni 1939 tot 20 september 1954
  • lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 18 september 1951 tot 3 juli 1956

gevangenschap/internering
geïnterneerd, vanaf 24 oktober 1940 (gedurende korte tijd)

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/10)

  • artikelschrijver in onder meer "Utrechts Provinciaal en Stedelijk Dagblad", "Leeuwarder Courant", "Het Vaderland", "De Nieuwe Rotterdamsche Courant" en "Algemeen Handelsblad"
  • lid bestuur Stichting Rijksbehoud, vanaf 8 juni 1950

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als parlementariër
  • Sprak in de Eerste Kamer vooral over buitenlandse zaken, binnenlandse zaken en overzeese rijksdelen. Sprak verder o.a. enkele keren over verkeer, onderwijs, sociale zaken en economische zaken.
  • Interpelleerde op 7 februari 1956 minister Luns over het zijns inziens onjuiste antwoord op een vraag over een niet geheime, nochtans niet overgelegde overeenkomst over de Deltawateren (beantwoording vond plaats door Beyen, die de afwezige Luns verving).

opvallend stemgedrag (0/3)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

8.

Wetenswaardigheden

algemeen (3/13)
  • Werd in 1951 dankzij steun van de KNP (Welter) en van twee VVD-leden in de Staten van Zuid-Holland tot Eerste Kamerlid gekozen
  • Bedankte in 1953 voor het lidmaatschap van de Eerste Kamercommissie voor buitenlandse politiek, omdat hij het oneens was met de wijze waarop die commissie functioneerde
  • Keerde zich in 1954 aanvankelijk tegen het Statuut voor het Koninkrijk, dat onder het bewind van CHU-minister tot stand kwam. Hij vond dat het openlaten van de mogelijkheid voor Suriname en de Nederlandse Antillen om het staatsverband te verlaten, neerkwam op landverraad. Nadat dit bezwaar was weggenomen, stemde ook hij vóór het Statuut.

uit de privésfeer (3/4)
  • Zijn eerste echtgenote was een dochter van generaal Van Daalen, die betrokken was bij de gewelddadige pacificatie van Atjeh
  • Leed aan doofheid en sprak daarom moeilijk verstaanbaar
  • Volgens E.N. van Kleffens was Gerretson een briljante gecompliceerde geest met een onsympathiek en slecht karakter, een verwerpelijke natuur.

anekdotes en citaten
  • Toen minister Van Maarseveen, in 1949 eerstverantwoordelijke voor de soevereiniteitsoverdacht aan Indonesië, in 1951 was overleden, zei Gerretson: "Minister Van Maarseveen is vroegtijdig de genade toegediend, om de ruïne van zijn levenswerk niet te hoeven aanschouwen."
  • Toen hij in 1954 bij de behandeling van de begroting Buitenlandse Zaken vóór oppositielid Wendelaar (VVD) het woord voerde, verklaarde hij dat op kenmerkende kleurrijke wijze: "Dat reeds als tweede een Regeringsman het woord vraagt, die spreekt namens een fractie, homogeen ook daarin, dat zij uitmunt in Regeringsgezindheid en gematigdheid, geschiedt alleen ter liefde van hem, die wij straks als de woordvoerder van de rechtervleugel der oppositie hopen te horen."
  • Tijdens de behandeling van de begroting van Algemene Zaken in februari 1956 ontspon zich een pittig debat tussen hem en premier Drees over zijn manier van optreden en vele geuite beschuldigingen. Drees zei tegen hem: "Ik zou de geachte afgevaardigde willen vragen: Bekijkt u nu werkelijk eens, wat u tegen anderen zegt van een zelfde oogpunt uit als wat anderen tegen u zeggen. Dan geloof ik, dat u tot de conclusie zou komen, dat het voor het openbare leven van grote waarde zou zijn, als u wat minder ergdenkend zou staan tegenover anderen, met wie u het niet eens bent"

verkiezingen
  • In 1951, 1952 en 1955 gekozen door Groep IV: Zuid-Holland

pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen
  • Geerten Gossaert (pseudoniem als dichter)
  • "Geheimrat" (vanwege zijn achterdochtige karakter)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie (6/7)
  • J.W. van Hulst, "Gerretson dichterbij" (1985)
  • P. van Hees & G. Puchinger, "Briefwisseling Gerretson-Geyl" 5 dln.
  • G. Puchinger, Gerretson, Frederik Carel (1884-1958)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 193
  • M. van Dijk, "Frederik Carel Gerretson (1884-1958). Tussen vrijheid en gezag. Een studie naar de maatschappijkritiek van prof.dr. F.C. Gerretson" (Utrecht, 1999)
  • R. Zwart, "Gerretson contra Tilanus. Oppositie in de CHU (1948-1952)", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis, 2001
  • Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

publicaties over en van letterkundigen
gegevens uit de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

archivalia
collectie-Gerretson, Nationaal Archief

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.