Dr. W.P. (Wiert) Berghuis

Gereformeerde domineeszoon die het burgemeesterschap van Smilde en later van Kampen jarenlang combineerde met grote activiteiten in de politiek. Zat achttien jaar voor de ARP in de Eerste Kamer, waarvan elf jaar als fractievoorzitter. Als voorzitter van de ARP volgde hij in de jaren zestig een radicaal-evangelische koers gericht op samenwerking met de PvdA. Hij speelde bovendien een belangrijke rol bij de koerswijziging in 1961 ten aanzien van de kwestie-Nieuw-Guinea. Druk bezet en zeer uithuizig man. Statige beheerste magistraat, die nooit het achterste van zijn tong liet zien.

ARP
functie(s) in de periode 1959-1977: lid Eerste Kamer, fractievoorzitter EK, partijvoorzitter

Inhoud

1. Personalia
2. Partij/stroming
3. Hoofdfuncties/beroepen (10/11)
4. Partijpolitieke functies
5. Nevenfuncties (4/14)
6. Opleiding
7. Activiteiten
8. Wetenswaardigheden
9. Publicaties van/over
10. Familie/gezin

Personalia

voornamen (roepnaam)

Wiert Pauwel (Wiert)

geboorteplaats en -datum

Oosterend (gem. Hennaarderadeel), 25 april 1911

overlijdensplaats en -datum

Kampen, 19 december 1989

Partij/stroming

partij(en)

ARP (Anti-Revolutionaire Partij)

Hoofdfuncties/beroepen (10/11)

• gemobiliseerd dienstplichtig militair te Hillegom, van juli 1939 tot mei 1940
• burgemeester van Smilde, van 7 juni 1940 tot 9 november 1941 (uit zijn functie gezet door de Duitsers)
• ambteloos, vanaf december 1941
• civiel adviseur binnenlands bestuur van het Militair Gezag, van 1944 tot 1945
• burgemeester van Smilde, van 6 mei 1945 tot 16 juni 1952 (formeel herbenoemd per 1 juli 1946)
• lid Provinciale Staten van Drenthe, van 4 juli 1950 tot 16 juni 1952
• burgemeester van Kampen, van 16 juni 1952 tot 16 juli 1970
• lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 3 maart 1959 tot 10 mei 1971
• fractievoorzitter ARP Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 15 november 1960 tot 10 mei 1971
• lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 26 oktober 1971 tot 20 september 1977

gevangenschap/internering

geïnterneerd gijzelaarskamp "Beekvliet" te Sint-Michielsgestel, van 4 mei 1942 tot 20 april 1944

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

Nevenfuncties (4/14)

• voorzitter Nouvelles équipes Internationales, afdeling Nederland, van 1960 tot 1962
• lid Vereniging van burgemeesters, wethouders en gemeentesecretarissen "Groen van Prinsterer"
• lid Raad van Commissarissen N.V. Drentse Auto-Bus Onderneming
• lid Raad van Commissarissen N.V. vervoersmaatschappij "De Noord-Westhoek"

afgeleide functies, presidia etc. (4/9)

• lid Raadgevende Vergadering van de Raad van Europa en West-Europese Unie, van 23 januari 1967 tot 1 oktober 1971
• voorzitter commissie van rapporteurs voor Buitenlandse Zaken (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 13 oktober 1967 tot 12 december 1967
• voorzitter vaste commissie voor Buitenlandse Zaken (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 12 december 1967 tot 10 mei 1971
• lid Noord-Atlantische Assemblée, van 19 juni 1973 tot 17 september 1974

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

Activiteiten

als parlementariër

• Hield zich in de Eerste Kamer onder meer bezig met buitenlandse zaken, binnenlandse zaken en verkeer en waterstaat

opvallend stemgedrag (2/5)

• Behoorde in 1972 met Albeda en Boukema tot de meerderheid van zijn fractie die bij de tweede lezing vóór het voorstel stemde om een bepaling over het lidmaatschap van het Koninklijk Huis in de Grondwet op te nemen
• Stemde in 1974 als enige van zijn fractie tegen een wijziging van de Wet op het wetenschappelijk onderwijs (verlaging collegegeld)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

Wetenswaardigheden

algemeen

• Keerde zich als partijvoorzitter in december 1960 tegen de door de Tweede Kamerfractie onder leiding van Bruins Slot uitgezette lijn bij de bouwcrisis. Hij verweet de fractie ernstige strategische fouten te hebben gemaakt.
• Speelde in 1961 een belangrijke rol bij de verandering van het standpunt van de ARP over Nieuw-Guinea, waarbij een dialoog met Indonesië over overdracht mogelijk werd. Hij maakte in april dat jaar een reis naar Nieuw-Guinea.
• Legde van mei tot september 1967 vanwege zijn gezondheid het partijvoorzitterschap en voorzitterschap van de ARP-senaatsfractie tijdelijk neer
• Wilde geen lid worden van het CDA

uit de privésfeer

• Aan de VU jaargenoot van J. van Aartsen en W.F. de Gaay Fortman
• Promoveerde bij prof. A. Anema
• Zat na zijn vrijlating uit Sint Michielsgestel van april 1944 tot mei 1945 ondergedoken
• Erkende op latere leeftijd dat een alcoholprobleem schadelijk was geweest voor zijn politieke loopbaan

verkiezingen

• In 1956 kandidaat in en in 1960, 1963, 1966 en 1971 gekozen door Groep II: Gelderland, Overijssel, Groningen en Drenthe

niet-aanvaarde politieke functies

• burgemeester van Hilversum, 1970 (benoeming niet aangenomen i.v.m. gezondheid)

Publicaties van/over

literatuur/documentatie

• D. Houwaart, "De mannenbroeders door de Bocht" (1990)
• I. Drexhage-Zijlstra, "Berghuis, Wiert Pauwel (1911-1989)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel IV, 27
• H.A. de Boer, "Berghuis dwong ARP tot meer nadenken", Trouw, 23 december 1989

Biografisch Woordenboek(en)

biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

archivalia

• archief-Berghuis, Nationaal Archief
• "Inventaris van het archief van dr. W.P. Berghuis" (ARA, 1987)

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.