Overschrijdingen Betuweroute en HSL niet in toom te houden

Steeds maar weer opnieuw opduikende overschrijdingen. Ambtenaren die daar niet voor uit durfden of wilden komen. En een nieuwe minister die niet goed ingewerkt werd. Dat zijn de resultaten van de eerste dag van de openbare verhoren van de tijdelijke commissie Infrastructuurprojecten.

Verhoord werden onder andere twee voormalige topambtenaren: de heer Pans, voormalig secretaris-generaal van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, en de heer Lambarts, voormalig Directeur Financieel Economische Zaken van dat ministerie. Beide ambtenaren erkenden de zaak niet onder controle te hebben gehad.

Lambarts had grote moeite van de projectdirecteuren informatie te krijgen. Uiteindelijk moest er een extern bureau aan te pas komen. Toen bleek wat Lambarts en Pans al verwachtten: er was sprake van een financiële en bestuurlijke chaos. De kostenoverschrijdingen zouden in de honderden miljoenen lopen. Ter verdediging werd wel gezegd dat bij het bekend worden van de overschrijdingen de bouwwereld daarop zou anticiperen.

Een oplossing werd gevonden door een risicoreservering op de begroting op te nemen, net op het moment dat de politieke top op het departement wisselde. PvdA-minister Netelenbos uit het tweede Paarse kabinet maakte plaats voor LPF-minister de Boer uit het kabinet-Balkenende I. Volgens de tijdelijke commissie Infrastructuur werd deze risicoreservering verhuld in bloemrijk taalgebruik.

De overdracht duurde volgens De Boer, die eveneens werd verhoord, een half uur. Daarin werd hem niet op de overschrijdingen gewezen. Volgens Lambarts wist Netelenbos van de miljoenenoverschrijding af. Inmiddels Kamerlid stelde zij zelfs aan haar opvolger daar vragen over. De Boer was verrast toen bleek dat op zijn begroting een risicoreservering van 985 miljoen stond: 'Mijn bewegingsvrijheid werd zeer beperkt. Dat stemde mij niet tot vrolijkheid. En dan zeg ik het nog netjes,' aldus De Boer. Uiteindelijk zou de miljoenenreservering leiden tot het onderzoek van de Algemene Rekenkamer, op grond waarvan de tijdelijke commissie Infrastructuurprojecten werd ingesteld.

Overigens werd, als eerste, ook de Deense hoogleraar Bent Flyvbjerg gehoord. Flyvbjerg heeft in twintig landen onderzoek gedaan naar grote infrastructurele projecten. Die vallen altijd veel duurder uit dan begroot. 'Het parlement houdt geen rekening met de realiteit bij het plannen'. Bovendien is informatie vaak afkomstig van personen die er belang bij hebben dat het project ook doorgaat. Financiële aspecten spelen dan minder zwaar.

Flyvbjerg merkt dat het tij aan het keren is. Binnen ministeries komen er steeds meer mensen die het anders willen. Net als de commissie is ook hij op zoek naar een methode die de verkeerde planning rond infrastructurele projecten achterhaald. Hij denkt bijvoorbeeld aan een systeem waarbij misinformatie beboet wordt.

bron: novum nieuws, Den Haag Vandaag, de Volkskrant