Kiesstelsels in de Europese Unie

Het kiesstelsel van Nederland is op evenredige vertegenwoordig (EV) gestoeld en kent geen districtenstelsel. De lidstaten van de Europese Unie kennen verschillende soorten kiesstelsels. Evenredige vertegenwoordiging en het meerderheidsstelsel wisselen elkaar af. In sommige landen wordt dit gecombineerd met een districtenstelsel. Zelfs binnen een lidstaat kan het kiesstelsel voor een deel van het parlement verschillen, zoals in Italië. Sommige lidstaten hebben een tweekamerstelsel, net als Nederland. De Scandinavische landen kennen bijvoorbeeld éénkamerstelsels.

Veel Europese landen hebben wel evenredige vertegenwoordiging gecombineerd met een beperkt districtenstelsel. Mede daardoor hebben veel landen een hogere kiesdrempel dan Nederland.

1. Overzicht

Land	Stelsel	Bijzonderheden	Kiesdrempel	Kamers	Zetels Lagerhuis
België	evenredige vertegenwoordiging	meervoudige kiesdistricten. Stemmen is verplicht	5%	2	150
Bulgarije	deels EV deels meerderheidsstelsel	31 zetels worden verdeeld via meerderheid (first-to-the-post); 209 zetels via EV	4%	1	240
Cyprus	evenredige vertegenwoordiging	het parlement telt 80 zetels. In praktijk zijn er maar 56 leden, 24 zetels voor vertegenwoordigers uit Noord-Cyprus zijn onbezet. Stemmen is verplicht	3,6%	1	nu 56
Denemarken	evenredige vertegenwoordiging	40 zetels via landelijke lijst; 135 zetels via meervoudige districten. Faeröer en Groenland beide 2 zetels	2%	1	179
Duitsland	evenredige vertegenwoordiging	tweestemmenstelsel: zetelverdeling wordt bepaald via landelijke stem; 299 leden worden rechtstreeks gekozen in enkelvoudige districten (een gewone meerderheid volstaat). Als er meer rechtstreeks gekozenen zijn dan het aantal zetels dat is behaald, wordt het totale zeteltal verhoogd	5%	2	nu 598
Estland	evenredige vertegenwoordiging	meervoudige kiesdistricten	5%	1	101
Finland	evenredige vertegenwoordiging	geen kiesdrempel; kandidaten worden gerangschikt naar aantal stemmen. meervoudige kiesdistricten	variërend	1	200
Frankrijk	meerderheidsstelsel	enkelvoudige districten waar absolute meerderheid nodig is	n.v.t.	2	577
Griekenland	evenredige vertegenwoordiging	51 meervoudige en 5 enkelvoudige districten; 50 extra zetels voor de winnaar. Stemmen is t/m 70 jaar verplicht	3%	1	300
Hongarije	meerderheidsstelsel	tweestemmenstelsel: 1 stem voor districtskandidaat; 1 voor landelijke lijst	5%	1	199
Ierland	evenredige vertegenwoordiging + enkelvoudig overdraagbare stem	meervoudige districten. Naast het kiezen van een afgevaardigde, bepalen kiezers ook de volgorde van de volgende kandidaten, die zo eveneens gekozen kunnen worden	variërend	2	166
Italië	deels EV en deels meerderheidsstelsel	36 procent van de zetels gaat naar parlementariërs die gekozen zijn volgens het districtenstelsel. Voor de andere 64 procent geldt het systeem van evenredige vertegenwoordiging.	variërend	2	630
Kroatië	evenredige vertegenwoordiging	het aantal parlementariërs is afhankelijk van de opkomst in de kiesdistricten en kan variëren tussen 100 en 161	5%	1	nu 140
Letland	evenredige vertegenwoordiging	kiezers kunnen ook hun afkeuring voor een kandidaat laten blijken op het stembiljet	5%	1	100
Litouwen	deels EV en deels meerderheidsstelsel	71 zetels worden verdeeld d.m.v. een meerderheidsstelsel; 2de ronde tussen 2 grootste partijen is nodig wanneer niemand de absolute meerderheid heeft. 70 zetels d.m.v. EV	5%	1	141
Luxemburg	evenredige vertegenwoordiging	stemmen is verplicht tot 75 jaar. Kiezers hebben een voorkeursstem of mogen hun stem splitsen tussen verschillende lijsten	5%	1	60
Malta	evenredige vertegenwoordiging + enkelvoudig overdraagbare stem	naast het kiezen van een afgevaardigde, bepalen kiezers ook de volgorde van de volgende kandidaten, die zo eveneens gekozen kunnen worden	n.v.t.	1	nu 69
Nederland	evenredige vertegenwoordiging	geen kiesdistricten, vandaar een erg lage kiesdrempel	0,67%	2	150
Oostenrijk	evenredige vertegenwoordiging	stemrecht van 16 jaar. Meervoudige districten	4%	2	183
Polen	evenredige vertegenwoordiging	tenminste 35% van de kandidaten op een kieslijst moeten vrouw zijn, een andere 35% man	5%	2	460
Portugal	evenredige vertegenwoordiging	meervoudige districten	4%	1	230
Roemenië	evenredige vertegenwoordiging	aantal zetels is afhankelijk van het aantal kiesgerechtigden	5%	2	nu 326
Slovenië	evenredige vertegenwoordiging	88 nationale zetels en 2 voor de Hongaarse en Italiaanse gemeenschappen	4%	2	90
Slowakije	evenredige vertegenwoordiging	kiezers kunnen 4 voorkeursstemmen uitbrengen op kandidaten van dezelfde lijst	5%	1	150
Spanje	evenredige vertegenwoordiging	meervoudige districten (provincies)	3%	2	350
Tsjechië	evenredige vertegenwoordiging	kiezers kunnen 4 voorkeursstemmen uitbrengen op kandidaten van dezelfde lijst	5%	2	200
Verenigd Koninkrijk	meerderheidsstelsel	enkelvoudige districten, waar gewone meerderheid nodig is	n.v.t.	2	650
Zweden	evenredige vertegenwoordiging	meervoudige districten. 310 zetels worden d.m.v. EV verdeeld; overige 39 worden als restzetels verdeeld	4%	1	349

Meer over