Politici van het jaar
De verkiezing 'politicus van het jaar' kent al een wat langere traditie. Het toenmalige weekblad De Tijd begon er in 1973 mee en later namen HP/De Tijd, RTL en de NOS het over. Ook het actualiteitenprogramma EénVandaag heeft een 'verkiezing' door haar vaste kijkers (panelleden). De verkiezing bij de NOS geschiedt door een 'vakjury', de parlementaire pers.
Over de waarde en zin van dit soort 'verkiezingen' valt te twisten. De betekenis ervan kan sterk worden gerelativeerd en ze behoren toch vooral tot de categorie amusement. Aan dit soort 'verkiezingen' - zeker als die worden gehouden onder kijkers - lijkt wel steeds meer behoefte te bestaan. Radio- en tv-programma's houden geregeld peilingen. Een voorbeeld is 'ranking the news', waarin 'jij' bepaalt wat het belangrijkste nieuws van de dag is. Het verschijnsel lijkt voort te komen uit de blijkbaar bestaande behoefte om ergens een stem in te hebben. Een keuze doorgeven, is gemakkelijk en vooral ook vrijblijvend.
Bij de verkiezing van een politicus speelt - dat kan bijna niet anders - de politieke voorkeur een belangrijke rol. Dat is zeker zo als 'gewone kiezers' hun stem mogen uitbrengen. Voor het EénVandaag-panel geldt bovendien dat vragen zijn te zetten bij de representativiteit ervan. Welke betekenis moet worden gehecht aan de verkiezing tot 'politicus van het jaar' is daarmee onduidelijk. Politici zelf lijken er overigens wel waarde aan te hechten; dat is winnaars natuurlijk nauwelijks kwalijk te nemen.
Voor het uitroepen van Mark Rutte tot 'politicus van het jaar' werd onder meer aangevoerd dat hij de VVD tot grootste partij maakte en dat hij de beste debater van allemaal is. Het is eerste is objectief waar en voor het tweede is veel te zeggen, al heeft hij als premier nog maar één groot debat gevoerd. Onmiskenbaar heeft Rutte een vlotte presentatie. Belangrijker lijkt mij echter dat hij politieke doelen voor zijn partij heeft weten te bereiken, namelijk terugkeer van de VVD in het kabinet en herstel van de VVD in de concurrentieslag met de PVV. Of dat alleen zijn verdienste is, is weer een andere vraag.
Rutte versloeg bij de NOS-verkiezing Maxime Verhagen en Geert Wilders. Gezien de grote verkiezingsnederlaag van het CDA en de uiteindelijke uitkomst van de formatie had Verhagen zeker niet misstaan als winnaar. Op 6 augustus jl. riep ikzelf Verhagen al uit tot winnaar van de formatie. Weliswaar kreeg hij nadien nog te maken met ernstige verdeeldheid in zijn partij, maar ook die wist hij te overwinnen. Niet betwist kan worden dat Verhagen het CDA na een verlies van twintig zetels een sterke positie in het kabinet bezorgde.
Dat Geert Wilders, winnaar bij EénVandaag, nummer drie was bij de NOS is betwistbaarder. Je zou kunnen zeggen dat hij de PVV in juni naar een grote overwinning leidde en zijn 'partij' ook nog eens met één been in het kabinet plaatste (zonder directe verantwoordelijkheid te dragen). Anderzijds waren er smetjes zoals de perikelen rond door hem uitgekozen Tweede Kamerleden en zijn onvermogen om de PVV echt deel te laten nemen aan de macht. De recente keuze voor europarlementariër Laurence Stassen en Kamerlid Hero Brinkman als lijsttrekkers in Limburg en Noord-Holland (en niemand hoeft verbaasd te zijn als straks ook Kamerlid Sietse Fritsma lijsttrekker wordt in Zuid-Holland) laat zien dat het bestuurlijke potentieel bij de PVV klein is en ook niet snel zal toenemen. Wilders' kracht dat hij alles zelf in de hand houdt, zou weleens zijn zwakte kunnen worden.
De keuze voor Rutte, Verhagen en Wilders geeft aan dat het bij de verkiezing 'politicus van het jaar' dit jaar sterk ging om de vraag wie uiteindelijk de macht kregen. Dat is op zich wel een logisch criterium, maar zeker niet het enige of zelfs belangrijkste.
Gezien zijn rol bij het verloop van de formatie was ook Ab Klink een goede kandidaat geweest. Meer nog dan zijn collega-minister Ernst Hirsch Ballin vervulde hij een rol als 'geweten' van zijn eigen partij. Dat hem dit in eigen kring niet in dank werd afgenomen, doet aan de betekenis daarvan niet af. Ook het feit dat zijn oproep om geen samenwerking aan te gaan met de PVV niet werd opgevolgd, is op zich geen reden om hem te 'diskwalificeren'.
De huidige generatie politici krijgt geregeld het verwijt te veel te leven bij de waan van de dag en zich te veel te laten leiden door electorale sentimenten. Ab Klink was dit jaar een politicus voor wie dat bij uitstek niet gold; een politicus die de woorden "Dare to stand alone! Dare to have a purpose firm! Dare to make it known" in praktijk bracht. Als je nu toch een 'politicus van het jaar' kiest, dan had mij dat om die reden de beste keuze geleken.