Een schat aan informatie
Recentelijk werd het project 'Digitale Staten-Generaal' met een symposium formeel afgesloten. Daarmee is in betrekkelijk korte tijd een rijke bron beschikbaar gekomen, met zowel de Handelingen van de beide Kamers der Staten-Generaal als alle gedrukte kamerstukken. Niet alleen (parlementaire) historici, maar ook bijvoorbeeld Neerlandici, politicologen, juristen en economen kunnen daarmee hun voordeel doen. En uiteraard geldt het zelfde voor journalisten, ambtenaren, docenten en geïnteresseerde burgers.
Er is alle reden om dit gezamenlijke project van Koninklijke Bibliotheek en Tweede Kamer te prijzen en beide instellingen met het resultaat geluk te wensen. Dat neemt niet weg dat er nog wel enkele puntjes van kritiek zijn en er ook nog wel enkele wensen leven.
Tijdens het symposium in de Oude Zaal van de Tweede Kamer wezen drie sprekers, Gerrit Voerman van DNPP, parlementair-historicus Johan van Merriënboer van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis in Nijmegen, en hoofdredacteur Arendo Joustra van Elsevier, op het belang van de gedigitaliseerde Handelingen. Voerman zag bijvoorbeeld mogelijkheden voor onderzoek naar taalkundige ontwikkelingen. Verder kunnen gedigitaliseerde Handelingen volgens hem beter inzichtelijk maken hoe politici eerder gedane beloften nakomen. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van stemgedrag in de Kamer.
Joustra verhaalde hoe hijzelf - voor een door hem te schrijven artikel - het bekende citaat van Thorbecke 'wacht op onze daden' eerst aan de hand van de gedrukte Handelingen had proberen te achterhalen (wat toen niet lukte, omdat het citaat van later datum was dan hij dacht). Nadat de digitale Handelingen uit de jaren 1847-1865 beschikbaar waren gekomen, bleek de uitspraak echter vrij eenvoudig te vinden.
Zowel Joustra als Van Merriënboer namen verder dr. N. Cramer ten voorbeeld die er in zijn in 1974 verschenen boekje "Wandelingen door de Handelingen" uitstekend in slaagde om de toch vrij dorre Kamerredevoeringen met een beknopte, maar adequate toelichting toegankelijk te maken voor een breed publiek. Enkele hoofdstukken uit dit boekje hebben overigens inmiddels een plek gevonden op parlement.com, zoals bijvoorbeeld over de 'Nacht van Kersten'. Dat illustreren zou natuurlijk ook kunnen door aan de website van de digitale handelingen geluids- of beeldmateriaal toe te voegen. Binnen afzienbare tijd zullen de Handelingen overigens al met door het PDC beschikbaar gesteld biografisch materiaal worden verrijkt.
Aan de toegankelijkheid van het vele materiaal kan nog wel iets worden verbeterd, al zorgde de recente toevoeging van de registers voor een duidelijke verbetering. Het zoeken in een enorme hoeveelheid materiaal is - zo valt te vrezen - nu toch vooral voorbehouden aan 'specialisten'. De presentatie van de zoekresultaten laat bovendien nog wel wat te wensen over. Een nog verder uitgebreide toelichting en uitleg over hoe (beter) te zoeken en over waarom resultaten worden gepresenteerd zoals nu gebeurt, kan zeker helpen.
Wat bij dit alles nog ontbreekt zijn de Handelingen van de plenaire vergaderingen achter gesloten deuren. Toen ik daar tijdens het symposium naar vroeg was het antwoord: er zijn wel meer stukken die via dit project niet zijn ontsloten, zoals documenten die alleen voor leden ter inzage zijn gelegd. Dat was een antwoord dat toch niet erg bevredigt. De verslagen van de comité's-generaal betreffen hetzelfde soort debatten als in openbare Kamervergaderingen. Het verschil is alleen dat die vergaderingen achter gesloten deuren plaatsvonden. Het betreft met name vergaderingen uit de negentiende en twintigste eeuw over buitenlandse politiek en vergaderingen uit de jaren 1945-1960 over de Indonesische kwestie.
Het belangrijkste 'probleem' hierbij is dat de 'gewone' Handelingen bij de KB berusten en die over besloten vergaderingen in het Nationaal Archief zijn te vinden. Het is niet voor te stellen, dat dit een onoverkomelijk bezwaar is. Ook de Handelingen van de comité's-generaal horen op www.statengeneraaldigitaal.nl.