BHV: België, Holland, Vlaanderen
Op 7 juli jl. bepleitten de PVV-Kamerleden Geert Wilders en Martin Bosma de vorming van een uit 17 provincies bestaande Nederlands-Vlaamse staat. Dat denkbeeld heeft, behoudens een door de krant geïniteerde pagina met reacties, geen enkele weerklank ondervonden.
Wilders en Bosma voorzagen dat de onderhandelingen in België over de (verdere) staatshervorming konden stuklopen. Dat zou volgens hen het moment zijn om te komen tot een hereniging van Vlaanderen met Noord-Nederland. België zien zij als een door diplomaten bedacht 'gedrocht' en de scheiding van de Nederlandstalige 'gewesten' als een historische vergissing. Door een nieuwe staat te vormen, ontstaat in de ogen van Wilders en Bosma, een economisch krachtige speler in de EU.
Horen Vlaanderen en (Noord-)Nederland bij elkaar? De Zuidelijke Nederlanden vielen tot de Franse revolutie onder Spaans en Oostenrijks bewind. Na de Napoleontische tijd was er behoefte aan een sterke staat ten noorden van Frankrijk. De Oostenrijkse Nederlanden (België) werden daartoe in 1815 met (Noord-)Nederland verenigd. Dat was inderdaad het resultaat van diplomatie (zoals trouwens alle Europese grenzen ooit zijn 'bedacht' door diplomaten of generaals). Bij ons werd benadrukt dat het niet om iets nieuws ging maar om herstel van een oude toestand, namelijk de tijd van Karel de Vijfde.
Bij veel Noord-Nederlanders leefden echter bedenkingen tegen de vereniging. Nederland was een handelsnatie, waarin een sterke voorkeur voor handelsvrijheid bestond. In het Zuiden - overigens ook in Noord-Brabant - werd juist aangedrongen op bescherming van de (opkomende) industrie. Het Noorden was protestants, het Zuiden katholiek. In de Zuidelijke Nederlanden was - zeker in de gegoede kringen - Frans de voertaal.
Koning Willem I trachtte een politiek van vermenging (amalgamatie) te voeren, maar al snel traden er tegenstellingen aan het licht. De 'zuiderbroeders' waren niet blij met de hoge schuld van het Noorden, waren onderbedeeld bij het aantal Kamerzetels en ook het aantal Zuidelijke bestuurders (ministers) en ambtenaren was laag. De pogingen van Willem om het Nederlands in Vlaanderen in te voeren, zorgden voor opleving van het Vlaamse bewustzijn, maar wakkerden ook bezwaren aan van de Franstalige elite. Willems godsdienst- en onderwijspolitiek en beperkingen van de vrijheid van meningsuiting verergerden dit nog. Dit leidde tot de Belgische revolutie van 1830. Dat was overigens vooral een volksopstand.
Vlamingen en Walen streden toen gezamenlijk voor hun onafhankelijkheid. Te late pogingen van de Noord-Nederlanders om tot een federatie te komen (een bestuurlijke scheiding), mislukten.
De verhoudingen tussen Noord en Zuid bleven nadien lange tijd koel en er was altijd sprake van een zekere animositeit tussen Vlamingen en 'Kaaskoppen'. Dat uitte zich bijvoorbeeld in de voetbalontmoetingen in de Hel van Deurne en later toen Vlamingen 'onze' Joop Zoetemelk uitscholden voor 'wieltjeszuiger'. Natuurlijk, per saldo zijn dat onschuldige zaken en Vlamingen zijn in het algemeen bescheiden en vriendelijk, maar echt warme gevoelens zijn er bij hen ten aanzien van ons noorderlingen nooit geweest.
Ook dat is geschiedenis en nu niet direct een aanbeveling voor hereniging. Over hoe de nieuwe staat eruit zou moeten gaan zien, zijn beide PVV-Kamerleden bovendien uiterst vaag. Er lijkt ook nauwelijks nagedacht over de gevolgen van 'hereniging'. Komt er één rechtssysteem (Vlaanderen kent juryrechtspraak, wij niet), worden de stelsels van sociale zekerheid samengevoegd, wordt het zorgstelsel ook in Vlaanderen ingevoerd, worden Vlaamse ambtenaren in Den Haag gestationeerd? Of ontstaat er een Nederlands-Vlaamse federatie, met een federale regering? Dat is de staatsvorm die België (en Vlaanderen en Wallonië) nu kennen. Wat zal die hereniging trouwens kosten?
De vraag is verder welk probleem de PVV wil oplossen met een vereniging. Nederland en België (en ook Vlaanderen) maken deel uit van de Europese Unie. Er is al vrij verkeer van personen, diensten en goederen, er is een gezamenlijke munt en er wordt op sommige terreinen al nauw samengewerkt. De recentelijk geratificeerde Scheldeverdragen werden gesloten tussen Nederland en het Vlaamse Gewest, dat dus al als grotendeels zelfstandig gewest bestaat.
Dat over het voorstel van de PVV nauwelijks is gesproken, is dit keer niet vanwege een 'cordon sanitaire' rond de partij, maar vanwege het onrealistische karakter en de geringe respons bij publiek en politiek. Voor een partij die pretendeert - anders dan andere partijen - te weten wat er onder bevolking leeft, is zo'n 'misser' toch wat zorgelijk. En misschien moeten Vlamingen, Walen en Brusselaars eerst zelf ook maar eens bepalen hoe zij hun toekomst zien.