Het Parlement in 2009: hoeveel zetels krijgt iedere lidstaat?

Het EP is 's werelds grootste direct gekozen parlement. Er zijn momenteel 785 Parlementsleden, wat een voorlopig aantal betreft als gevolg van de laatste uitbreiding van de EU. Voor de Europese verkiezingen van 2009 zullen dan ook 736 zetels te verdelen zijn, waarna het onder het nieuwe EU-verdrag de bedoeling is een maximum van 750 zetels aan te houden. Hoe worden de veranderingen in het aantal zetels eigenlijk doorgevoerd? En hoe brengen Nederland en België het ervan af?

De kwestie wat betreft distributie van de beschikbare zetels in het Europees Parlement staat vooral in de schijnwerpers omdat de EU voorbereidingen treft voor de besprekingen over het hervormingsverdrag tijdens de Intergouvernementele Conferentie (IGC), die van start ging in Brussel op 23 juli.

Het Verdrag van Nice ging uit van een omvang van het Europees Parlement van maximum 736 Parlementsleden na de verkiezingen van 2009. De Europese Raad van juni dit jaar besloot dat de totale grootte van het Parlement tot 750 zetels zou moeten worden beperkt en dat geen lidstaat meer dan 96 of minder dan 6 afgevaardigden zou moeten hebben. Daar het Parlement met de definitieve regelingen moet toestemmen is er gevraagd om in oktober een voorstel in te dienen over de herverdeling van de zetels.

Hoe worden de zetels verdeeld?

Het definitieve aantal leden van het Parlement zal door de Europese Raad worden beslist op basis van 'degressieve evenredigheid.' Dit houdt in dat de minst bevolkte staten bij hun vertegenwoordiging in het Europees Parlement relatief meer Parlementsleden kunnen afvaardigen. Volgens Alain Lamassoure (Fra, Europese Volkspartij), samen met Adrian Severin (Roe, sociaaldemocratische fractie PES) één van de rapporteurs over de toekomstige samenstelling van het Parlement, "bestaat er echter geen eenduidige formule om het aantal plaatsen te bepalen."

De rapporteurs van het Parlement legden op 11 september hun ontwerpverslag voor aan de leden van de commissie Constitutionele zaken. Severin hierover: "Het gaat in de verdeling van zetels niet over winnen of verliezen, maar om een gezamenlijke inspanning om een betere en democratischer EU te bereiken, met een efficiënter Parlement." Lamassoure voegde daaraan toe: "Reden en logica zouden in het vinden van een oplossing de voorkeur moeten krijgen, niet hartstocht en nationale interesses."

Hoe dan ook kan het zo zijn dat bijvoorbeeld één Duits lid van het Europees Parlement 832.000 burgers vertegenwoordigt, tegenover 875.000 voor een Spaans lid. Malta echter, dat zo'n 400.000 inwoners kent, heeft vijf Parlementsleden tegenover de 99 Duitse die in totaal meer dan 82 miljoen burgers vertegenwoordigen: meer dan 200 keer zoveel. Doordat het maximum per lidstaat van 99 naar 96 zetels gaat en het minimum van vijf naar zes zetels betekent dit bovendien drie zetels minder voor Duitsland en één meer voor Malta. 

Hoe zit het met het aantal zetels voor Nederland en België?

In het ontwerprapport stellen Lamassoure en Severin voor dat Nederland een zetel verliest, waardoor het op 26 uitkomt. Dit is één zetel meer dan er in Nice werd voorgesteld. België blijft een afname van 24 naar 22 zetels tegemoet zien. Het is de bedoeling dat de Europese regeringsleiders op hun top van half oktober in Lissabon tegelijk met het nieuwe 'hervormingsverdrag' de definitieve zetelverdeling in het Europees Parlement vaststellen. De rapporteurs beklemtonen de behoefte om een stabieler en eerlijker systeem op te zetten voor toekomstige herzieningen wat betreft de distributie van zetels, waarbij rekening wordt gehouden met demografische en degressieve evenredigheidsprincipes.

Het rapport moet door de plenaire vergadering in Brussel van 10 en 11 oktober worden goedgekeurd, waarna het voorstel door de Europese top van 18 en 19 oktober moet worden aangenomen om opgenomen te kunnen worden in het nieuwe EU-verdrag. De IGC zou zijn taken vóór eind 2007 moeten voltooien. Dit zou lidstaten de tijd geven om het resulterende verdrag vóór de verkiezingen van het Europees Parlement in juni 2009 te bekrachtigen.