Stemmen per volmacht

Er zijn twee vormen van volmacht:

• - 

  de onderhandse volmacht door overdracht van de stempas
• - 

  de schriftelijk aangevraagde volmacht

In beide gevallen komt het er op neer dat de kiezer iemand anders machtigt zijn stem uit te brengen. De gemachtigde kan dat alleen maar tegelijkertijd doen bij het uitbrengen van zijn of haar eigen stem. Bovendien mag de gevolmachtigde niet meer dan twee volmachten aannemen.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 is hier echter een uitzondering op gemaakt vanwege de coronamaatregelen: toen gold de regel dat iemand drie volmachten aan mag nemen.

De regeling voor het stemmen per volmacht is in de loop der tijd verscherpt. Het gebeurde regelmatig, vooral bij gemeenteraadsverkiezingen, dat misbruik werd gemaakt van het stemmen per volmacht door ronselpraktijken.

De onderhandse volmacht is een relatief eenvoudige manier tot volmachtverlening. Door ondertekening van het gedeelte op de stempas dat daarvoor bestemd is, verleent de kiezer een volmacht aan de gemachtigde. Deze moet mede-ondertekenen. De gemachtigde moet tegelijkertijd met zijn of haar eigen stem de volmachtstem uitbrengen. Tevens moet een kopie van een identiteitsbewijs worden getoond van degene die de volmacht heeft verleend.

De onderhandse volmacht kan dus pas worden afgegeven na ontvangst van de stempas, omdat degene die de volmacht verleent daarop zelf zijn of haar handtekening moet zetten. Stempassen worden circa drie weken voor de verkiezingen aan de kiezers toegezonden.

Iemand die - bijvoorbeeld door verblijf in het buitenland - geen onderhandse volmacht kan afgeven, kan wel eerder schriftelijk een volmacht aanvragen.

Het schriftelijk verzoek moet worden ingediend op een kosteloos bij de gemeente verkrijgbaar formulier, uiterlijk vijf dagen voor de verkiezingen. Het verzoek moet zijn gericht aan de burgemeester van de gemeente waar de kiezer op de dag van de kandidaatstelling staat geregistreerd en moet bevatten

• - 

  de naam van de gemachtigde, die als kiezer moet zijn geregistreerd binnen het gebied waarvoor de verkiezing geldt (gemeente, provinciaal, landelijk)
• - 

  een verklaring van de gemachtigde dat deze bereid is als gemachtigde op te treden.

Als de gemachtigde niet in het kiezersregister van dezelfde gemeente staat geregistreerd, is bovendien een verklaring van de burgemeester en wethouders van de gemeente waar hij of zij wel staat geregistreerd vereist. Daarin wordt verklaard dat de gemachtigde in die gemeente staat geregistreerd en dat de gemachtigde met de bereidverklaring niet meer dan twee aanwijzingen als gemachtigde accepteert.

Het verzoek wordt afgewezen als

• - 

  blijkt dat de kiezer niet zelf de gemachtigde heeft uitgekozen
• - 

  de kiezer reeds is toegestaan in een ander stembureau te stemmen
• - 

  de gemachtigde met deze volmacht meer dan twee aanwijzingen als gemachtigde ontvangt
• - 

  de gemachtigde niet als kiesgerechtigd is geregistreerd binnen het gebied waarvoor de verkiezing geldt.

Als het verzoek wordt gehonoreerd, krijgt de gemachtigde een volmachtbewijs waarmee hij of zij tegelijkertijd met het uitbrengen van zijn of haar eigen stem de volmachtstem kan uitbrengen.