Zilveren regeringsjubileum koningin Beatrix

Op 30 april was er in de ochtend een officiële herdenking in een bijzondere Verenigde Vergadering van de Eerste en Tweede Kamer in de Ridderzaal in Den Haag. Elk Kamerlid had als partner een 25-jarige met wie de bijeenkomst werd bijgewoond. Tijdens de bijeenkomst werden toespraken gehouden door premier Jan Peter Balkenende, Tweede Kamervoorzitter Frans Weisglas en Eerste Kamervoorzitter Yvonne Timmerman-Buck, tevens voorzitter van de Verenigde Vergadering.

Zaterdagmiddag 30 april vierde koningin Beatrix koninginnedag in Scheveningen, terwijl er 's avonds een groot feestelijk evenement in een tent op het Malieveld in Den Haag was.

Vanaf 12 mei 2005 bezocht koningin Beatrix in het kader van haar jubileum alle Nederlandse provincies.

Voor de organisatie van de viering van het zilveren regeringsjubileum was een Nationaal Comité ingesteld onder voorzitterschap van Yvonne Timmerman-Buck. Het comité bestond (na het overlijden van één lid) in totaal uit 20 leden, onder wie (oud-)politici als Loek Hermans, Jos van Kemenade, Yvonne van Rooy, Gert Schutte, Herman Tjeenk Willink en Frans Weisglas.

Koningin Juliana maakte op donderdagavond 31 januari 1980, op de verjaardag van prinses Beatrix, in een vantevoren niet aangekondigde televisietoespraak, aan het volk bekend dat zij op koninginnedag zou aftreden. Zij zou op die dag, de 71ste verjaardag van koningin Juliana, worden opgevolgd door prinses Beatrix.

Zodoende trad koningin Juliana op woensdag 30 april 1980 officieel af. Zij deed dit door om 10.00 uur een Acte van Abdicatie te tekenen in het Paleis op de Dam. Haar oudste dochter Beatrix was daarmee automatisch koningin.

Beatrix werd vervolgens in de middag ingehuldigd als Koningin der Nederlanden. Deze plechtigheid speelde zich af in een Verenigde Vergadering van de Eerste en Tweede Kamer. Zoals voorgeschreven door de Grondwet vond die plaats in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Koningin Beatrix en haar man, prins Claus, werden binnengeleid in de Verenigde Vergadering door de commissie van in- en uitgeleide. Deze bestond uit alle fractievoorzitters (behalve de afwezigen Koekoek en Van der Spek) en stond onder leiding van Tweede Kamervoorzitter Dick Dolman.

De bijeenkomst werd voorgezeten door toenmalig Eerste Kamervoorzitter Theo Thurlings. De Eerste Kamervoorzitter is namelijk tevens voorzitter van de Verenigde Vergadering. Tweede Kamerlid Jan-Nico Scholten baarde opzien door in een officieel ambtskostuum, geërfd van zijn schoonvader Sieuwert Bruins Slot, te verschijnen.

Tijdens de Verenigde Vergadering legde koningin Beatrix de eed af. De Grondwet waarop deze werd afgelegd werd gedragen door minister van Staat Marga Klompé. Van de Kamerleden legden er 84 een belofte en 126 een eed af.

Onder de aanwezige Kamerleden waren bekenden zoals Ruud Lubbers, Joop den Uyl, Laurens-Jan Brinkhorst, Frits Bolkestein, Loek Hermans, Hans van den Broek, Erica Terpstra, Max van der Stoel, Wim Deetman, Jan Pronk, Marcel van Dam, Ed Nijpels, Jos van Kemenade en Marcus Bakker.

Bij de Verenigde Vergadering waren 210 van de in totaal 225 Eerste en Tweede Kamerleden aanwezig. Omdat er op dat moment één vacature in de Tweede Kamerfractie van het CDA was, waren er veertien afmeldingen. Siepie Langedijk-de Jong (PvdA), Frans Uijen (PvdA), Chel Mertens (D'66) en Fred van der Spek (PSP) bleven weg om principiële redenen. De Tweede Kamerleden Bonno Spieker (PvdA), Hendrik Koekoek (Boerenpartij) en Frans Moor (PvdA) waren zonder opgaaf van reden afwezig.

Enkele andere leden waren verhinderd door gezondheidsredenen (Teijssen, Maaskant, Van Dalen, Van de Ven en Versloot) of wegens andere ambtsbezigheden (Voogd).

De inhuldiging van koningin Beatrix vond plaats in een gespannen atmosfeer, want de krakersbeweging had de dag van de inhuldiging uitgeroepen tot 'Nationale Kraakdag'. 'Geen woning, geen kroning', zo meenden de krakers. Dit leidde in Amsterdam tot hevige rellen tussen aan de ene kant de krakers en antimonarchistische jongeren, en aan de andere kant de politie. De mobiele eenheid kon maar met moeite voorkomen dat de plechtigheden werden verstoord door oprukkende demonstranten.

Opmerkelijk is ten slotte dat Juliana in 1980 tegen de zin van toenmalig premier Van Agt bekend maakte dat koninginnedag voortaan op 30 april een nationale feestdag zou zijn. Het toenmalige kabinet-Van Agt I had liever bevrijdingsdag (5 mei) als nationale feestdag.

Koningin Beatrix verhuisde in augustus 1981 van Kasteel Drakenstein in Lage Vuursche naar Huis ten Bosch in Den Haag. Zij nam Paleis Noordeinde in Den Haag in gebruik als werkpaleis. In de beginjaren van haar koningschap kreeg zij te maken met de ziekte van haar echtgenoot, prins Claus. In 1987 belandde de vorstin enige tijd in het ziekenhuis, toen zij tijdens een verblijf in Italië werd getroffen door een hersenvliesontsteking.

Koningin Beatrix bracht vele staats- en andere buitenlandse bezoeken, bijvoorbeeld aan Spanje, Italië, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Japan, Nieuw Zeeland, Jordanië, Indonesië, Zuid-Afrika, China, Rusland en aan de paus. Ook bezocht zij de Nederlandse Antillen en Aruba.

In 1992 bezocht koningin Beatrix de Bijlmer in Amsterdam, nadat daar een Boeing 747 op twee flatgebouwen was neergestort. De koningin nam ook enkele malen een kijkje in door watersnood getroffen gebieden, zoals in 1993 (in Limburg) en in 1995 (in Limburg en Gelderland). Het door een vuurwerkramp getroffen Enschede werd in 2000 bezocht.

Op 2 februari 2002 trouwde de oudste zoon van koningin Beatrix, prins Willem-Alexander, met de Argentijnse Máxima Zorreguieta. Hieraan ging veel commotie over het verleden van de vader van prinses Máxima vooraf, in verband met diens rol in de Argentijnse dictatuur in de jaren zeventig. De schoonvader van prins Willem-Alexander was in verband daarmee niet aanwezig zijn bij het huwelijk.

De laatste jaren werd de koningin oma van een aantal kleinkinderen, onder wie de op 7 december 2003 geboren prinses Catharina-Amalia (de dochter van prins Willem-Alexander). Ook moest zij aanzien hoe er een familieruzie ontstond rond prinses Margarita (de dochter van Irene, de zuster van koningin Beatrix) en haar (inmiddels ex-)echtgenoot Edwin de Roy van Zuidewijn.

Koningin Beatrix maakte de afgelopen tijd nog meer ellende mee doordat binnen vrij korte tijd haar echtgenoot prins Claus, haar moeder Juliana en haar vader prins Bernhard overleden. Op de dag van de uitvaart van prins Claus was er sprake van zo'n grote ruzie in het kabinet-Balkenende I, dat dit kabinet een dag later ten val kwam.

Op 8 februari 2005 aanvaardde koningin Beatrix een eredoctoraat aan de Universiteit Leiden.

Hoewel koningin Beatrix al 25 jaar aan de macht is, is zij niet het langst zittende Nederlandse staatshoofd in de periode vanaf 1813. De huidige vorstin bezet slechts een schamele vijfde plaats op de 'ranglijst'. Wel heeft zij koning Willem I, met 27 jaar op nummer vier, in het vizier.

Koningin Wilhelmina is met afstand recordhouder; zij was koningin van 1890-1948. Omdat Wilhelmina pas in 1898 achttien werd, trad haar moeder, koningin Emma, van 1890-1898 op als regentes.

De ranglijst ziet er tot dusverre als volgt uit:

H.M. koningin Wilhelmina

Dochter van koning Willem III, die al op haar tiende, aanvankelijk onder het regentschap van haar moeder, koningin werd. In september 1898 als koningin ingehuldigd en daarna vijftig jaar regerend vorstin. Haar regering kenmerkte zich lange tijd door een zekere afstandelijkheid tot de bevolking, maar in de Tweede Wereldoorlog werd zij uitermate populair. Nadat zij in de meidagen van 1940 noodgedwongen was uitgeweken naar Londen gaf zij haar rol als 'Moeder des Vaderlands' ten volle gestalte door het verzet via radio-toespraken te inspireren. Zag zichzelf als leidsvrouwe van een vernieuwd en verenigd volk. Nadat na de bevrijding bleek dat de oorlog niet de politieke vernieuwing had gebracht die zij had gewenst, deed zij afstand van de troon. Krachtige persoonlijkheid, godsdienstig en temperamentvol.

meer informatie

Z.M. koning Willem III

Vorst in de tweede helft van de negentiende eeuw. Volgde in 1849 zijn vader pas na enige aarzeling op, omdat hij weinig ingenomen was met de nieuwe liberale Grondwet. Trachtte nog enige jaren zijn macht enigszins te herwinnen en behield nog enige jaren invloed op ministersbenoemingten. Ging soms in tegen zijn ministers, bijvoorbeeld in 1853 (Aprilbeweging). Had lange tijd ook een afkeer van Thorbecke. Verloor later steeds meer interesse in de politiek. Kreeg bovendien te maken met privé-affaires, met conflicten met zijn zoons en met gezondheidsproblemen. Berucht vanwege zijn wispelturigheid en barse uitvallen tegen onder anderen ministers. Trouwde op hoge leeftijd met de veel jongere Duitse prinses Emma, die hem een opvolgster, Wilhelmina, schonk.

meer informatie

koningin Juliana

Vorstin, die op menselijke ('gewone') manier inhoud wilde geven aan haar taak en weinig op had met 'protocol'. Stond daardoor veel dichter bij de bevolking dan haar moeder. Verklaarde bij haar inhuldiging het moederschap net zo belangrijk te vinden als haar rol als vorstin. Had goede banden met Drees en Beel. Kreeg twee maal te maken met ernstige constitutionele moeilijkheden. In 1956 door de 'kwestie-Soestdijk (vaak aangeduid als Greet Hofmansaffaire) en in 1976 door de Lockheedaffaire waarbij haar echtgenoot in opspraak kwam. Dat deed geen afbreuk aan haar populariteit. Zette zich in het bijzonder in voor het maatschappelijk werk en voor gehandicaptenzorg.

meer informatie

(koning Willem I) koning Willem Frederik

De 'Koning-Koopman'. Eerste Nederlandse koning na het herstel van de zelfstandigheid in 1814. Had ervaring als vorst opgedaan in Fulda. Regeerde als verlichte autoritaire vorst en zette zich in voor ontwikkeling van het economisch leven (kanalen!). Weigerde zich lange tijd neer te leggen bij de afscheiding van België van 1830 en veroorzaakte mede daardoor problemen met de staatsfinanciën. Die financiële politiek was de voornaamste bron van kritiek van de oppositie. Trad in 1840 teleurgesteld af na een beperkte Grondwetsherziening. Verloor de grote lijnen vaak uit het oog, doordat hij zich te veel bezighield met details. Beschouwde ministers als zijn dienaren en stelde in hen vaak weinig vertrouwen.

meer informatie

H.K.H. prinses Beatrix

Prinses Beatrix was tot zij op 30 april 2013 abdiceerde ten gunste van haar zoon Willem-Alexander regerend vorstin. Als zodanig trad zij op 30 april 1980 aan. Prinses Beatrix is de oudste dochter van koningin Juliana en prins Bernhard. Zij studeerde rechten in Leiden en heeft speciale belangstelling voor het gehandicaptenbeleid en voor cultuur. In 1966 huwde zij met Claus von Amsberg, die in 2002 overleed. Zij kregen drie zonen, van wie de middelste, prins Friso, in 2013 is gestorven. Door haar met grote plichtsbetrachting, waardigheid en betrokkenheid uitgeoefende koningschap verwierf zij veel aanzien en waardering. In 1996 ontving zij de Karlsprijs en in 2005 kreeg zij een eredoctoraat aan de Leidse Universiteit.

meer informatie

koning Willem II

Negen jaar koning van Nederland. 'Held van Waterloo'. Vocht met de geallieerden mee tegen de legers van Napoleon. Als kroonprins leek hij zich in 1830 op te werpen als leider van de Belgische onafhankelijkheidsbeweging. Regeerde vanaf 1840 aanvankelijk als conservatief vorst, die elke grondwetswijziging tegenhield. Werd in 1848 in één dag (noodgedwongen) uiterst liberaal en steunde Thorbecke en Donker Curtius bij het tot stand brengen van de nieuwe Grondwet. Overleed echter al kort na invoering daarvan. Was gehuwd met de Russische grootvorstin Anna Paulowna. Had goede banden met katholieken (verbleef veel in Tilburg). Gold als nogal wispelturig en gemakkelijk beïnvloedbaar.

meer informatie