De regeerperiode van koningin Beatrix

Koningin Juliana maakte op donderdagavond 31 januari 1980, op de verjaardag van prinses Beatrix, in een vantevoren niet aangekondigde televisietoespraak, aan het volk bekend dat zij op koninginnedag zou aftreden. Zij zou op die dag, de 71ste verjaardag van koningin Juliana, worden opgevolgd door prinses Beatrix.

Zodoende trad koningin Juliana op woensdag 30 april 1980 officieel af. Zij deed dit door om 10.00 uur een Acte van Abdicatie te tekenen in het Paleis op de Dam. Haar oudste dochter Beatrix was daarmee automatisch koningin.

Beatrix werd vervolgens in de middag ingehuldigd als Koningin der Nederlanden. Deze plechtigheid speelde zich af in een Verenigde Vergadering van de Eerste en Tweede Kamer. Zoals voorgeschreven door de Grondwet vond die plaats in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Koningin Beatrix en haar man, prins Claus, werden binnengeleid in de Verenigde Vergadering door de commissie van in- en uitgeleide. Deze bestond uit alle fractievoorzitters (behalve de afwezigen Koekoek en Van der Spek) en stond onder leiding van Tweede Kamervoorzitter Dick Dolman.

De bijeenkomst werd voorgezeten door toenmalig Eerste Kamervoorzitter Theo Thurlings. De Eerste Kamervoorzitter is namelijk tevens voorzitter van de Verenigde Vergadering. Tweede Kamerlid Jan-Nico Scholten baarde opzien door in een officieel ambtskostuum, geërfd van zijn schoonvader Sieuwert Bruins Slot, te verschijnen.

Tijdens de Verenigde Vergadering legde koningin Beatrix de eed af. De Grondwet waarop deze werd afgelegd werd gedragen door minister van Staat Marga Klompé. Van de Kamerleden legden er 84 een belofte en 126 een eed af.

Onder de aanwezige Kamerleden waren bekenden zoals Ruud Lubbers, Joop den Uyl, Laurens-Jan Brinkhorst, Frits Bolkestein, Loek Hermans, Hans van den Broek, Erica Terpstra, Max van der Stoel, Wim Deetman en Jan Pronk.

Bij de Verenigde Vergadering waren 210 van de in totaal 225 Eerste en Tweede Kamerleden aanwezig. Omdat er op dat moment één vacature in de Tweede Kamerfractie van het CDA was, waren er veertien afmeldingen. Siepie Langedijk-de Jong (PvdA), Frans Uijen (PvdA), Chel Mertens (D'66) en de PSP'ers Joop Vogt en Fred van der Spek bleven weg om principiële redenen. De Tweede Kamerleden Bonno Spieker (PvdA), Hendrik Koekoek (Boerenpartij) en Frans Moor (PvdA) waren zonder opgaaf van reden afwezig.

De inhuldiging van koningin Beatrix vond plaats in een gespannen atmosfeer, want de krakersbeweging had de dag van de inhuldiging uitgeroepen tot 'Nationale Kraakdag'. 'Geen woning, geen kroning', zo meenden de krakers. Dit leidde in Amsterdam tot hevige rellen tussen aan de ene kant de krakers en antimonarchistische jongeren, en aan de andere kant de politie. De mobiele eenheid kon maar met moeite voorkomen dat de plechtigheden werden verstoord door oprukkende demonstranten.

Opmerkelijk is ten slotte dat Juliana in 1980 tegen de zin van toenmalig premier Van Agt bekend maakte dat koninginnedag voortaan op 30 april een nationale feestdag zou zijn. Het toenmalige kabinet-Van Agt I had liever bevrijdingsdag (5 mei) als nationale feestdag.

Koningin Beatrix verhuisde in augustus 1981 van Kasteel Drakenstein in Lage Vuursche naar Huis ten Bosch in Den Haag. Zij nam Paleis Noordeinde in Den Haag in gebruik als werkpaleis. In de beginjaren van haar koningschap kreeg zij te maken met de ziekte van haar echtgenoot, prins Claus. In 1987 belandde de vorstin enige tijd in het ziekenhuis, toen zij tijdens een verblijf in Italië werd getroffen door een hersenvliesontsteking.

Koningin Beatrix legde 52 staatsbezoeken af, bijvoorbeeld aan Spanje, Italië, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Japan, Jordanië, Indonesië, Zuid-Afrika, China, Rusland en aan de paus, en recentlijk aan de Verenigde Arabische Emiraten. Ook bezocht zij de Nederlandse Antillen en Aruba.

Behalve de ontvangst van buitenlandse gasten, onder wie de Zuid-Afrikaanse president Mandela en de Amerikaanse presidenten Bush (sr.) en Clinton, waren opmerkelijke gebeurtenissen de redes die zij hield voor onder meer het Europees Parlement en voor de Europese Raad in 1991 in Maastricht.

Op 2 februari 2002 trouwde de oudste zoon van koningin Beatrix, prins Willem-Alexander, met de Argentijnse Máxima Zorreguieta. Hieraan ging veel commotie over het verleden van de vader van prinses Máxima vooraf, in verband met diens rol in de Argentijnse dictatuur in de jaren zeventig. De schoonvader van prins Willem-Alexander was in verband daarmee niet aanwezig zijn bij het huwelijk.

De koningin werd oma van een aantal kleinkinderen, onder wie de op 7 december 2003 geboren prinses Catharina-Amalia (de oudste dochter van prins Willem-Alexander), die straks eerste in de lijn van opvolging wordt.

Koningin Beatrix maakte de laatste periode van haar regering ook droevige gebeurtenissen mee, doordat binnen vrij korte tijd haar echtgenoot prins Claus, haar moeder Juliana en haar vader prins Bernhard overleden. In 2012 werd de koninklijke familie zwaar getroffen door het ski-ongeval van prins Friso, die daarbij in coma raakte.

Op 8 februari 2005 aanvaardde koningin Beatrix een eredoctoraat aan de Universiteit Leiden.

Koningin Beatrix is met 33 jaar koningschap, niet het langst zittende Nederlandse staatshoofd in de periode vanaf 1813. De huidige vorstin komt op de derde plaats op de 'ranglijst'.

Koningin Wilhelmina is met afstand recordhouder; zij was koningin van 1890-1948. Omdat Wilhelmina pas in 1898 achttien werd, trad haar moeder, koningin Emma, van 1890-1898 op als regentes.

De ranglijst ziet er tot dusverre als volgt uit: