Periode 1994-2002: Paars

In deze periode regeren twee kabinetten onder leiding van Wim Kok met vertegenwoordigers uit PvdA, VVD en D66. De vorming van het eerste kabinet komt in 1994 tot stand nadat de zittende coalitie van CDA en PvdA haar meerderheid heeft verloren. Beide partijen verliezen fors. Winnaars zijn D66 en VVD.

De veranderde politieke verhoudingen en een gematigder koers van de PvdA maken samenwerking tussen de vroegere tegenstanders PvdA en VVD mogelijk. Bovendien is in beide partijen een afkeer gegroeid tegen de machtspositie van het CDA. Informeel is al langer naar een zgn. paars kabinet toegewerkt. Vooral D66 heeft zich daar hard voor gemaakt.

De paarse kabinetten voeren een stringent financieel beleid, maar worden door het economische klimaat begunstigd. Burgers en bedrijven krijgen lastenverlichting, de werkloosheid daalt en het begrotingstekort loopt terug. Op immaterieel gebied kunnen diverse zaken worden geregeld die in een combinatie met het CDA ondenkbaar zijn geweest, zoals de euthanasie en het homohuwelijk. Ook komt er een veel ruimere openingsregeling voor winkels (mogelijkheid tot zondagsopenstelling).

Tijdens het tweede paarse kabinet ontstaan spanningen, die in 1999 tot een tijdelijke kabinetscrisis leiden. Economische teruggang en kritiek vanwege problemen op het gebied van veiligheid, zorg en onderwijs scheppen een klimaat waarin de oppositie kan groeien. De opkomst van Pim Fortuyn en een rapport over de val van Srebrenica versterken het negatieve beeld, waarna de regeringspartijen bij de verkiezingen van 2002 hun meerderheid verliezen. Daarmee komt er na acht jaar een einde aan 'paars'.