Recordaantal partijen laten programma niet door CPB doorrekenen

DEN HAAG (PDC) - Deze verkiezingen hebben meer partijen dan ooit ervoor gekozen hun programma niet door te laten rekenen door het Centraal Planbureau. Zo stelt dat de SP dat maatschappelijke en financiële voordelen van kostbare maatregelen niet goed uit de verf komen in de in hun ogen beperkte doorrekening. NSC liet weten te weinig tijd te hebben om het programma aan te leveren. Ook PVV, BBB, PvdD, DENK en FVD lieten het CPB links liggen.

Eind jaren tachtig lieten de eerste partijen hun programma door het CPB doorrekenen. Sinds 2002 liet vrijwel iedere partij dat doen en is er sprake van een zekere traditie.

Analyse CPB

De verkiezingsprogramma's van VVD, GroenLinks/PvdA, D66, ChristenUnie, CDA, Volt, SGP, JA21 zijn wel onderzocht door het CPB. Het CPB kijkt onder andere naar hoeveel partijen meer of minder uitgeven ten opzichte van ongewijzigd beleid. Zo geven alle partijen geven meer uit voor sociale zekerheid en de zorg, maar dat was bij ongewijzigd beleid ook gebeurd.

In het totale beeld van uitgaven en inkomsten komt een beeld naar voren dat Volt met stand het meeste extra uitgeeft, maar ook voor sommige groepen de lasten het meest laat stijgen, gevolgd door D66 en GroenLinks/PvdA.

Aan de andere kant staat de VVD die minder 'extra' uit wil geven en de lasten verlaagt. JA21 laat de uitgaven niet verder extra oplopen, maar verlaagt de lasten. Dit heeft tot gevolg dat het overheidstekort bij die partij oploopt. De SGP houdt het tekort stabiel op 3,6% en bij de meeste partijen komt het tekort uit rond de 3% bbp.

Dat is een optelsom van de verschillende maatregelen. Maar kijk je naar een beleidsterrein zijn er wel degelijk grote verschillen. Een goed voorbeeld is hoe de partijen willen ingrijpen op de woningmarkt, en bij wie de rekening voor nieuwe plannen komt te liggen. Dat kan bij de huurder zijn, de verhuurder of bij de mensen die al een eigen woning hebben. Het CPB heeft voor ieder beleidsterrein de verschillen op een rij gezet.

Dan nog is niet altijd duidelijk hoe een maatregel uitpakt. Gaat de belasting op energie voor een bedrijf omhoog kan het bedrijf ervoor kiezen genoegen te nemen met een lagere marge, of het verhoogt de prijs van het product. Het CPB erkent dat er in deze analyse nog allerlei onzekerheden zitten.

Analyse PBL

Het CPB geeft zelf ook aan dat ze niet alle beleidseffecten in hun modellen kunnen voorspellen. Daarom heeft het Planbureau voor Leefomgeving (PBL) in tandem met het CPB een eigen analyse uitgevoerd op de programma's van de VVD, GroenLinks/PvdA, ChristenUnie, D66 en Volt.

Het PBL heeft vooral gekeken naar mobiliteit, verduurzaming, en dan met name de verduurzaming van de landbouw, en naar de energieplannen. Wat opvalt is valt op dat ze partijen veelal dezelfde doelen hebben, maar dat de manier waarop ze die wille realiseren soms sterk van elkaar verschilt.

In de campagne

Partijen zullen die maatregelen die voor hen gunstig uitpakken tot aan de verkiezingen op 22 november benadrukken, en zullen op de plekken waar ze minder goed scoren worden aangepakt. De partijen die hun programma niet hebben laten doorrekenen krijgen van de partijen die dat wel hebben laten doen het verwijt dat ze niet open zijn over wat hun plannen kosten.

Bron: CPB, PBL, nos.nl