Spinoza in het parlement: een strijd om politieke toe-eigening. Een lezing van Ronald van Raak

DEN HAAG (PDC) - Prof. Ronald van Raak neemt ons mee op filosofisch avontuur door de Handelingen van de Tweede Kamer en verklapt waarom het boek van Spinoza dat ooit op de voorzitterstafel stond is verdwenen.

De Tweede Kamer kent geen rijke traditie in het citeren van denkers, maar Spinoza is door Kamerleden toch regelmatig opgevoerd. Deze filosoof werd door politici van verschillende richtingen op geheel eigen wijze toegeëigend, zo laat Ronald van Raak zien in een lezing over ‘Spinoza in het parlement’, die hij op 2 oktober hield voor de Vereniging Het Spinozahuis. Het voormalige Tweede Kamerlid voor de SP is tegenwoordig hoogleraar filosofie aan de Erasmus Universiteit.

Spinoza is onze grootste filosoof, maar werd twee eeuwen lang verketterd. In de tweede helft van de negentiende eeuw kwam een omslag en werd Spinoza door velen omarmd, ook in de politiek. Ronald van Raak laat zien hoe Spinoza aanvankelijk door christelijke partijen werd ingezet tegen de liberalen, maar geleidelijk door Kamerleden van alle kleuren werd ingesloten. Door liberalen en socialisten en vervolgens door communisten en zelfs fascisten. In dit proces van toe-eigening gebruikten zij verschillende beelden van de filosoof. Na de Tweede Wereldoorlog blijkt dat Spinoza zelfs door de orthodoxe christenen die hem zo lang hadden bekritiseerd tot voorbeeld wordt gesteld. Na de oorlog verandert het proces van toe-eigening, Spinoza wordt steeds minder een onderwerp van politieke strijd en groeit uit tot een icoon van Nederland. Hoe dat beeld van Nederland eruit ziet wordt echter opnieuw politiek ingekleurd en ziet er in de handen van D66 anders uit dan in die van de PVV. Van Raak neemt ons mee op filosofisch avontuur door de Handelingen van de Tweede Kamer en verklapt waarom het boek van Spinoza dat ooit op de voorzitterstafel stond is verdwenen.