De NSA kijkt mee met de AIVD

Het lijkt er toch echt van te komen, het nieuwe referendum. Dat is geen raadgevend referendum, dat de politiek naast zich neer kan leggen, maar een bindend referendum, waarin wetten kunnen worden weggestemd. Kort na het zomerreces (begin september) zal de Tweede Kamer mijn voorstel voor dit correctief referendum bespreken. Als de voortekenen niet bedriegen dan lijkt het een goede kans te maken.

Woensdag sprak de Kamer over de nasleep van de Sleepwet, dat was het laatste raadplegende referendum dat in maart 2018 werd gehouden. De bevolking zei ‘nee’ tegen de Sleepwet, waarna de wet alsnog werd ingevoerd. De regering wilde tóch tegemoet komen aan de bezwaren van de kiezers en dat leidde deze week (ruim twee jaar later) tot aanpassingen. Over die wijzigingen kunnen we kort zijn, die stellen niet zoveel voor. Maar het Kamerdebat gaf wél nieuw inzicht in het delen van gegevens.

Met de Sleepwet kregen de geheime diensten de mogelijkheid om massaal gegevens te verzamelen, ook van mensen die nergens van worden verdacht. Het is een onderwerp dat ondertussen lijkt verdrongen door andere actualiteiten, maar dat destijds veel mensen zorgen baarde. Ik heb me volop gemengd in de campagne. Aanvankelijk vreesde ik dat de regering dit referendum zou gaan winnen. Als mensen moeten kiezen tussen veiligheid en privacy, dan kiezen ze liever voor veiligheid. Maar gedurende de campagne veranderde de stemming. Mensen accepteerden dat de AIVD en MIVD gegevens van hen zouden verzamelen, als dat nodig is om aanslagen te voorkomen. Maar zij wilden niet dat data deze zouden worden gedeeld met allerlei diensten in andere landen, zeker niet als die informatie nog niet is geanalyseerd en onbekend is om wat voor persoonlijke gegevens het gaat.

Op deze manier kunnen we onze mensen niet beschermen.

Ik vond het een mooie campagne, waarin veel argumenten werden gewisseld en duidelijk werd welke bezwaren mensen hadden. Ook de regering voerde volop campagne en Rob Bertholee, het hoofd van de AIVD, was bijna overal te horen. Ik vond dat prima, in een referendum mag iedereen zijn standpunt verdedigen. Slecht was dat Ollongren bewust informatie achter hield. Op het ministerie lag destijds een kritisch rapport van de CTIVD, de toezichthouder op de geheime diensten, juist over het delen van informatie met het buitenland. Het onderwerp dat zo centraal stond in de referendumcampagne en waar de kiezers meer over wilden weten. Dat rapport werd echter pas na het referendum openbaar gemaakt. Na het referendum bleek ook dat de AIVD en MIVD nog niet klaar waren voor de Sleepwet, zeker niet voor het uitwisselen van informatie met diensten in het buitenland.

Ik heb nooit begrepen waarom de gegevens van Nederlanders die nergens van worden verdacht (en waarvan niemand weet wat er in staat) worden gedeeld met geheime diensten in het buitenland. Minister Ollongren gaf vaak het voorbeeld van een dreigende aanslag, maar dat snap ik niet. Het voorkomen van een aanslag is een kwestie van uren. Wat heeft een buitenlandse dienst dan aan een bulk onbekende gegevens? Tijdens het debat van woensdag noemde de minister voor het eerst een heel ander voorbeeld, dat mij echter niet minder verontrustte. Ollongren zei toen dat gegevens van Nederlandse burgers worden gedeeld met buitenlandse diensten om onze AIVD en MIVD te helpen bij de analyse van die data. Daarbij gaat het niet zozeer om een directe dreiging, maar om een ‘langlopende operationele samenwerking’ in het delen van gegeven met buitenlandse geheime diensten.

De minister wilde verder niet zeggen om welke landen het gaat, maar dat moeten diensten zijn met bijzondere capaciteiten. Dan denk je al snel aan de Amerikaanse NSA. We proberen ons land te beschermen tegen spionage, maar tegelijk delen we onbekende informatie van onze burgers met andere landen. De NSA kijkt mee met de AIVD. Op deze manier kunnen we onze mensen niet beschermen. Belangrijk is ook dat het delen van dit soort onbekende gegevens in strijd is met de zorgen en kritiek van de meerderheid die in het referendum tégen deze Sleepwet heeft gestemd. Dit is juist wat de mensen níet wilden. Woensdag was de laatste keer dat we spraken over een wet die door de bevolking is afgewezen, maar door de regering tóch werd doorgevoerd. Ik hoop dat we nu alsnog een bindend referendum krijgen. Dan zal bij een volgend ‘nee’ een wet gewoon van tafel gaan.

Deze column verscheen ook op The Post Online op 5 juni 2020.

form.antibot { display: none !important; }

You must have JavaScript enabled to use this form.

Blijf op de hoogte!

Ja, ik wil op de hoogte blijven van belangrijk nieuws en acties van de SP en Lilian Marijnissen.

Naam *

E-mail *

Telefoon

Lid worden van de SP

Ik wil lid worden van de SP