Mededinging: verslag van de Commissie concludeert dat actieve handhaving van de mededinging bijdraagt aan betaalbare en innovatieve geneesmiddelen

De Europese Commissie heeft een verslag gepubliceerd waaruit blijkt dat actieve handhaving van de mededingingswetgeving, zowel op Europees als op nationaal niveau, in de farmaceutische sector ertoe bijdraagt dat er meer betaalbare geneesmiddelen beschikbaar zijn en patiënten en zorgstelsels een grotere keuze hebben, terwijl verdere innovatie wordt bevorderd.

Margrethe Vestager, commissaris belast met het mededingingsbeleid: "De Europese patiënten en zorgstelsels toegang bieden tot betaalbare en innovatieve geneesmiddelen is een van Europa's grootste uitdagingen en doelstellingen. Het vandaag gepubliceerde verslag biedt belangrijke inzichten in het waardevolle werk dat de mededingingsautoriteiten in heel Europa verrichten om ervoor te zorgen dat de farmaceutische markten helpen om dit doel te bereiken. Het is belangrijk dat wij ons werk op dit gebied een hoge prioriteit blijven geven.”

Het verslag biedt een overzicht van de handhaving van de antitrust- en fusieregels in de farmaceutische sector en beschrijft hoe de handhaving van het mededingingsrecht ertoe heeft bijgedragen dat de Europese patiënten betere toegang hebben tot betaalbare en innovatieve essentiële geneesmiddelen. Het bestrijkt de periode sinds 2009, toen de Commissie een onderzoek naar de concurrentie in de farmaceutische sector deed.

De Commissie heeft het verslag opgesteld in nauwe samenwerking met de nationale mededingingsautoriteiten van de 28 lidstaten van de EU, waarmee de Commissie samenwerkt binnen het European Competition Network.

Op basis van de inzichten uit het verslag zullen de Commissie en de nationale mededingingsautoriteiten hun inspanningen voor handhaving in de farmaceutische sector voortzetten. Handhaving blijft een hoge prioriteit, gelet op het belang van de sector zowel economisch als in termen van gevolgen voor het leven en het welzijn van mensen.

Belangrijkste bevindingen van het verslag

Eerlijke prijzen voor geneesmiddelen

Wat concurrentievervalsende overeenkomsten en misbruik van machtspositie betreft, hebben de Commissie en de nationale mededingingsautoriteiten sinds 2009 meer dan 100 gevallen onderzocht en 29 besluiten genomen tegen onwettige praktijken bij het aanbieden van geneesmiddelen:

• - 

  In deze gevallen hebben de mededingingsautoriteiten concurrentievervalsende praktijken die tot hogere prijzen voor geneesmiddelen leidden, onderzocht en bestraft.
• - 

  De concurrentievervalsende praktijken gingen van (i) uitsluitingsgedrag om de markttoetreding van generieke geneesmiddelen te vertragen, tot (ii) marktverdeling/prijsafspraken en (iii) pay-for-delayovereenkomsten, waarbij de originator-onderneming en de generieke onderneming samenspanden om generieke producten buiten de markt te houden en de winst die de originator-onderneming daarmee maakte, onderling te verdelen. Verschillende onderzoeken hadden betrekking op (iv) buitensporige prijzen voor octrooivrije geneesmiddelen.
• - 

  Deze besluiten legden boetes op voor in totaal meer dan 1 miljard EUR of legden ondernemingen bindende verplichtingen op om hun concurrentievervalsende gedrag stop te zetten.

Hogere prijzen kunnen ook het gevolg zijn van fusies van farmaceutische ondernemingen, waardoor de gefuseerde onderneming meer invloed op de prijs kan uitoefenen. Om te grote concentratie in farmaceutische markten te voorkomen, heeft de Commissie meer dan 80 fusies in de farmaceutische sector onderzocht. In 19 gevallen zijn mededingingsbezwaren vastgesteld, wanneer de fusie zou kunnen leiden tot prijsstijgingen, met name voor generieke producten of biosimilaire producten. De Commissie heeft deze fusies pas goedgekeurd nadat de ondernemingen hadden toegezegd een deel van hun bedrijfsactiviteiten af te stoten om zo het bestaande niveau van prijsconcurrentie te handhaven.

Daarnaast hielden de mededingingsautoriteiten zich in meer dan 100 gevallen bezig met markttoezicht en belangenbehartiging. Daardoor kwam er inzicht in de werking van de markten, kregen de marktdeelnemers leidraad en werden in sommige individuele gevallen antitrustonderzoeken ingesteld. Belangenbehartiging was van invloed bij het opstellen van regelgeving en wetgeving en droeg bij tot het creëren of herstellen van omstandigheden die meer bevorderlijk zijn voor doeltreffende en eerlijke concurrentie.

Meer innovatie en keuze

Uit het verslag blijkt dat mededingingsautoriteiten hebben bijgedragen tot het behoud van het niveau van innovatie in de sector door in te grijpen, met gebruikmaking van de antitrustregels, tegen praktijken die stimulansen voor innovatie hadden kunnen verstoren. Dit is met name het geval wanneer wordt geprobeerd om de marktintroductie van generieke geneesmiddelen te vertragen, zodat ondernemingen onrechtmatig winst kunnen maken met oudere producten in plaats van te moeten concurreren met nieuwe, innoverende geneesmiddelen.

De controles van de Commissie op fusies hebben ook bijgedragen tot innovatie en meer keuze aan geneesmiddelen, doordat transacties worden voorkomen die een bedreiging zouden kunnen vormen voor de inspanningen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling om nieuwe geneesmiddelen te lanceren of om het therapeutische gebruik van bestaande geneesmiddelen te versterken.

Ruimte voor verdere handhavingsmaatregelen

De in het verslag aangehaalde antitrust- en fusiegevallen tonen aan dat de farmaceutische sector van nabij moet worden gevolgd door de mededingingsautoriteiten. De handhavingspraktijk van de Commissie en de nationale mededingingsautoriteiten biedt mededingingsautoriteiten een solide basis om voort te werken en hun inspanningen op het gebied van handhaving in de sector te focussen.

Hoewel de gevallen die in het verslag aan bod komen, laten zien dat handhaving van het mededingingsrecht helpt om prijsconcurrentie te vrijwaren en innovatie te stimuleren, zijn er grenzen aan de mogelijkheden van het mededingingsrecht. Er zijn met name voortdurende inspanningen nodig van alle stakeholders om een antwoord te geven op de maatschappelijke uitdaging van duurzame toegang tot betaalbare en innovatieve geneesmiddelen.

Het verslag en de samenvatting daarvan zijn beschikbaar in alle officiële talen van de EU op de website van DG Concurrentie van de Commissie.

Achtergrond

In zijn conclusies over het versterken van het evenwicht in de farmaceutische systemen in de EU en haar lidstaten van 17 juni 2016 uitte de Raad diverse zorgen in verband met de toegang van patiënten tot betaalbare geneesmiddelen. Verwijzend naar het onderzoeksrapport over de farmaceutische sector van 2009 van de Commissie, waarin werd beklemtoond dat een concurrerende markt voor geneesmiddelen baat heeft bij een scrupuleuze controle op basis van het mededingingsrecht, verzocht de Raad naar aanleiding van dat onderzoek van de sector de Commissie om een verslag over mededingingszaken.

In zijn resolutie over EU-opties voor een betere toegang tot geneesmiddelen van 2 maart 2017 uitte ook het Europees Parlement zijn bezorgdheid over de gebrekkige toegang tot essentiële geneesmiddelen en de hoge prijzen van innovatieve geneesmiddelen, en erkende het voorts het belang en de doeltreffendheid van antitrustmaatregelen tegen concurrentievervalsend gedrag zoals het misbruiken van octrooistelsels en van de procedure voor de toelating van geneesmiddelen.

Het vandaag gepubliceerde verslag is opgesteld om, in antwoord op de zorgen die de Raad en het Europees Parlement afzonderlijk hebben geuit, te beschrijven hoe handhaving van het mededingingsrecht kan bijdragen tot het bereiken van de doelstelling van betaalbare en innovatieve geneesmiddelen.

De Commissie en de mededingingsautoriteiten van de lidstaten werken nauw samen binnen het European Competition Network. De nationale mededingingsautoriteiten zijn volledig bevoegd om de artikelen 101 en 102 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) toe te passen. Als een bepaalde gedraging geen gevolgen heeft voor de grensoverschrijdende handel, passen de nationale mededingingsautoriteiten hun nationale antitrustregels toe, die vaak een weerspiegeling zijn van het EU-recht. De Commissie is belast met de controle op fusies met een EU-dimensie, d.w.z. fusies waarbij de omzet van de fuserende ondernemingen voldoet aan de drempels die zijn vastgesteld in de Europese concentratieverordening. Als niet aan deze drempels wordt voldaan, kan de fusie onder nationale jurisdictie vallen en door één of meerdere nationale mededingingsautoriteiten worden beoordeeld.

IP/19/741