Speciale Eurobarometer: Hoe billijk is het leven in de EU volgens Europanen?

Uit een nieuwe peiling blijkt dat de meeste Europeanen het leven over het algemeen billijk vinden, maar dat zij zich zorgen maken over justitie, politieke besluiten en inkomensongelijkheid.

Billijkheid in de EU is de hoeksteen van de politieke prioriteiten van Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie. Om deze inspanningen wetenschappelijk te onderbouwen, heeft het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek (JRC), de eigen dienst voor wetenschap en kennis van de Commissie, vorig jaar zijn eerste billijkheidsverslag opgesteld. De resultaten van de speciale Eurobarometer-enquête die vandaag zijn bekendgemaakt, zullen de bredere kwesties in verband met vermeende onrechtvaardigheid op het gebied van werkgelegenheid, onderwijs, gezondheid en de samenleving in het algemeen helpen aanpakken.

Volgens de Eurobarometer van vandaag is een meerderheid van de Europeanen van mening dat de meeste gebeurtenissen in hun leven billijk zijn en dat zij gelijke kansen hebben om vooruit te komen. Zij zijn er echter minder zeker van dat de rechtspraak en politieke besluiten in hun land op gelijke en coherente wijze worden toegepast ongeacht de sociale status, rijkdom en relaties van mensen. De grote meerderheid heeft ook het gevoel dat de inkomensverschillen te groot zijn en dat regeringen dit moeten aanpakken; minder dan de helft van de respondenten gelooft dat de gelijke kansen en hun sociale status in de loop van de tijd verbeterd zijn.

Tibor Navracsics, Europees commissaris voor Onderwijs, Cultuur, Jongerenzaken en Sport, bevoegd voor het JRC: "Billijkheid is een essentieel onderdeel van de inspanningen om te komen tot een veerkrachtiger en hechter Europa. Onze initiatieven op dit vlak moeten gestoeld zijn op solide bewijs maar ook rekening houden met de waarden en percepties van de Europeanen. Ik ben er trots op dat het werk van het JRC ons helpt onze kennis van beide aspecten te vergroten, wat een essentiële bijdrage is tot onze inspanningen om te bouwen aan een beter Europa voor de toekomst."

De voornaamste conclusies van de Eurobarometer-enquête hebben betrekking op onderwijs, inkomen, sociale status en intergenerationele mobiliteit. Ook de kijk op migratie en mondialisering komt aan bod, waarbij migratie een van de factoren is die in verband worden gebracht met toenemende ongelijkheid, en mondialisering een graadmeter is voor politieke voorkeuren, die een bepalende factor vormen voor de houding ten aanzien van billijkheid en ongelijkheid:

• - 

  Ruim de helft van de respondenten denkt dat mensen gelijke kansen hebben om vooruit te komen (58 %). Dit cijfer verhult echter aanzienlijke regionale verschillen: in Denemarken deelt 81 % deze mening, in Griekenland slechts 18 %.

• - 

  De respondenten zijn minder optimistisch over billijkheid op bepaalde gebieden. Slechts 39 % heeft er vertrouwen in dat rechtvaardigheid steeds prevaleert boven onrechtvaardigheid, en een even groot percentage respondenten denkt het tegenovergestelde. Een nog groter pessimisme blijkt uit het feit dat slechts 32 % van de respondenten het ermee eens is dat politieke besluiten op coherente wijze worden toegepast op alle burgers en 48 % het daar niet mee eens is. In het algemeen zien mensen de dingen gemakkelijker als billijk wanneer zij beter gekwalificeerd en jonger zijn en een hoger inkomen hebben.

• - 

  De overgrote meerderheid denkt dat de inkomensverschillen te groot zijn (84 %), variërend van 96 % in Portugal en 92 % in Duitsland tot 59 % in Nederland. In alle landen behalve Denemarken is meer dan 60 % van mening dat de regeringen maatregelen moeten nemen om de verschillen te verkleinen.

• - 

  Een goede gezondheid en hoogwaardig onderwijs worden door respectievelijk 98 % en 93 % van de respondenten essentieel of belangrijk geacht om in het leven vooruit te komen. Ook hard werken en de juiste mensen kennen worden door meer dan 90 % essentieel of belangrijk geacht. Uit een rijke familie komen, politieke relaties hebben, een specifieke etnische achtergrond of een specifiek geslacht bij geboorte hebben, worden als minder belangrijk beschouwd.
• - 

  Minder dan de helft van de respondenten (46 %) is van mening dat er gelijkere kansen om vooruit te komen zijn dan 30 jaar geleden; 70 % is deze mening toegedaan in Malta, Finland en Ierland, maar minder dan 25 % in Kroatië, Frankrijk en Griekenland.
• - 

  In het algemeen denkt 47 % van de Europeanen dat de mondialisering een goede zaak is; 21 % denkt echter van niet. 39 % denkt dat migratie naar hun land een goede zaak is en 33 % is het daar niet mee eens.

Het JRC zal de gegevens uit de enquête en het recentste wetenschappelijk onderzoek gebruiken om verder te bouwen aan een kennisbasis ter ondersteuning van EU-beleid dat erop gericht is een billijkere samenleving tot stand te brengen. In 2019 zal het een reeks beleidsnota's publiceren alsook de tweede editie van het billijkheidsverslag.

Achtergrond

De Speciale Eurobarometer 471 "Billijkheid, ongelijkheid en intergenerationele mobiliteit" is gebaseerd op persoonlijke interviews die tussen 2 en 11 december 2017 zijn afgenomen. In totaal werden 28 031 personen in de 28 EU-landen ondervraagd.

In het eerder gepubliceerde billijkheidsverslag van het JRC zijn gegevens en statistieken geanalyseerd over inkomensongelijkheid, de invloed van familiale achtergrond en geografische locatie op kansen in onderwijs, op het vlak van gezondheid en op de arbeidsmarkt, en de percepties en houdingen van personen. Het JRC heeft ook een praktijkgemeenschap over billijkheid opgezet waarbinnen EU-beleidsmakers in contact komen met academici en onderzoekers die actief zijn op het vlak van kwesties die met billijkheid verband houden.

Als onderdeel van de Europese pijler van sociale rechten heeft de Commissie een reeks wetgevende en beleidsinitiatieven in dit kader voorgelegd, waaronder een voorstel ter verbetering van de gendergelijkheid door een beter evenwicht tussen werk en privéleven voor werkende ouders en voorstellen die erop gericht zijn de voorspelbaarheid en transparantie van arbeidsvoorwaarden en de toegang tot sociale bescherming voor iedereen te verbeteren.

Om het volledige potentieel te benutten van onderwijs en cultuur voor de bevordering van sociale rechtvaardigheid, participatie en economische groei werkt de Commissie aan het creëren van een Europese onderwijsruimte tegen 2025, met voorstellen voor een reeks initiatieven op het vlak van onderwijs, jongeren en cultuur. Het eerste pakket maatregelen, dat in januari is gepresenteerd, bevatte een voorstel inzake de versterking van inclusief onderwijs ter bevordering van hoogwaardig onderwijs voor alle leerlingen.

Meer informatie

Eurobarometer, verslag en landenfiches

Factsheet Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek

Billijkheidsverslag 2017 van het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek

IP/18/3427