'Een referendum zonder hoofdvraag'
DEN HAAG (PDC) - 'Een recept voor teleurstelling.' Zo noemde universitair docent Wytze van der Woude het referendum over een associatieverdrag met Oekraïne, waar op 6 april over gestemd zal worden. Van der Woude vindt een raadgevend referendum te beperkt om de regering te adviseren, omdat burgers niet uit kunnen leggen waarom zij voor of tegen stemmen. Bovendien zou de regering de uitkomst naast zich neer kunnen leggen. Maar het grootste probleem zit hem in de vraag zelf: gaat dit referendum nou echt over een verdrag met het Oost-Europese land, of baseren kiezers hun stem op iets anders?
De drie overige panelleden - Han ten Broeke (Tweede Kamerlid VVD), Kees Verhoeven (Tweede Kamerlid D66), en Thierry Baudet (initiatiefnemer GeenPeil en publicist) - doken op deze vraag en hielden een verhit debat. Met humor, felheid, en luid interrumperen probeerde ieder zijn punt te maken. Beide politici zijn ferme voorstanders van het verdrag. Voor Ten Broeke is het een ‘handelsverdrag met een extraatje,’ waarbij de politieke afspraken als verzekering voor Europese handelsbelangen functioneren. Verhoeven benadrukte dat het verdrag Oekraïne zal helpen om ‘onder het Sovjetjuk uit te komen’ en een stabiele democratie te creëren.
Baudet was het hier absoluut niet mee eens. Hij ziet het verdrag als de directe aanleiding van de crisis waarin Oekraïne zich bevindt, en vreest dat dit alleen voor meer instabiliteit zal zorgen. Daarnaast vermoedt hij dat dit de eerste stap naar een EU-lidmaatschap voor Oekraïne zal zijn. Zijn ‘nee’ stem tegen het associatieverdrag is ook een protest tegen de EU zelf. De Tweede Kamerleden benadrukten dat EU lidmaatschap nergens in het verdrag wordt genoemd - zij willen dit akkoord juist omdat Oekraïne níet tot de EU zal toetreden.
Naarmate het debat vorderde kwam de nadruk meer op de geopolitieke consequenties van een versterkte band tussen de EU en Oekraïne te liggen. Ten Broeke en Verhoeven willen een sterk signaal aan Rusland afgeven: eventuele politieke risico’s zijn geen reden om af te zien van het verdrag. Volgens Baudet probeert de EU juist via het verdrag politieke invloed te creëren en wordt Rusland geprovoceerd. Door de economische afhankelijkheid van Rusland zou dat slecht voor Oekraïne uit kunnen pakken.
Het debat werd afgesloten met de overhandiging van de nieuwe publicatie Het eerste raadgevend referendum aan de Oekraïnse parlementariër Ostap Semerak. Semerak deed een oproep aan het Nederlandse volk om voor het verdrag te stemmen. Een sterkere band met de EU is volgens hem van uiterst belang voor de toekomst van zijn land: “Wij hebben geen intern conflict, maar buitenlandse agressie tegen onze vrijheid”.
Met dank aan Gabriëlle Smith