Troonrede 1966 (volledige tekst)

Leden der Staten-Generaal,

Onrust en onzekerheid hebben ook in het afgelopen jaar de wereld beïnvloed. De strijd in Vietnam, waarvan ons bijna dagelijks de beklemmende beelden voor ogen komen, doordringt ons meer dan ooit van de noodzaak geschillen te beslechten door overleg en niet door geweld. Een spoedig einde der gevechtshandelingen in Vietnam acht de Regering thans alleen mogelijk, indien beide partijen zich bereid verklaren tot vredesonderhandelingen, zonder vooraf voorwaarden te stellen.

In de Verenigde Naties blijft ons Koninkrijk zijn volle steun geven aan het gezamenlijk streven naar vrede, veiligheid en welvaart. Het neemt actief deel aan de pogingen om in internationaal overleg een verdere verspreiding van kernwapens te voorkomen.

Te zamen met de Atlantische bondgenoten streeft de Regering naar een vermindering van de spanningen tussen Oost en West. Kan er van enige verbetering gesproken worden wat betreft de verhouding tot de landen achter het ijzeren gordijn, de ontwikkeling in China vereist daarentegen bijzondere waakzaamheid.

In de gegeven situatie blijft het geïntegreerde verdedigingsstelsel van de NAVO   onmisbaar voor onze veiligheid. Daarom zal ook ons land zijn bijdrage moeten leveren aan de oplossing der moeilijkheden, die door het optreden van Frankrijk zijn veroorzaakt.

In de Benelux worden nieuwe initiatieven voorbereid om de voltooiing der Economische Unie te bespoedigen.

De werkzaamheden van de Europese Gemeenschappen konden gelukkig in het begin van dit jaar met hernieuwde kracht worden voortgezet. Sindsthen zijn er in de EEG, vooral op het gebied van de landbouw, belangrijke resultaten bereikt. Dat neemt niet weg, dat principiële verschillen van mening zijn blijven bestaan. Deze betreffen in het bijzonder de versterking van de parlementaire invloed en de toetreding van Groot-Brittannië en andere Europese landen. 

De Regering zal hiervoor blijven ijveren, evenals voor het slagen van de onderhandelingen in de Kennedyronde. De EEG kan aldus een belangrijke bijdrage leveren tot uitbreiding van de wereldhandel, die ook ten goede zal komen aan de ontwikkelingslanden. 

Ondanks de inspanningen die men zich in en buiten deze landen getroost, blijven de vooruitzichten op een menswaardig bestaan voor een groot deel van de wereldbevolking zorgelijk. De U onlangs aangeboden nota Ontwikkelingshulp schetst de zware taak waarvoor onze generatie zich geplaatst ziet. De Regering meent daarom, dat de financiële beperkingen die thans noodzakelijk zijn, geen beletsel mogen vormen de Nederlandse hulpverlening opnieuw te vergroten.

Het verheugt de Regering, dat een oplossing kon worden gevonden voor de schuldenregeling met Indonesië. Voor een verdere gunstige ontwikkeling van de betrekkingen tussen beide landen is daarmede de weg vrijgemaakt.

De verhouding tussen de landen van het Koninkrijk blijft gekenmerkt door goede samenwerking en vriendschap. Mijn man en ik mochten dit, evenals onze dochter Beatrix en haar echtgenoot, tijdens onze bezoeken aan Suriname en de Nederlandse Antillen dankbaar ervaren.

De Regering blijft bereid met financiële en technische hulp bij te dragen tot de oplossing van de sociale en economische problemen, waarvoor Suriname en de Nederlandse Antillen zich gesteld zien. Ondanks moeilijkheden die zich hier en daar in het bedrijfsleven voordoen en die vooral samenhangen met aanpassingen van structurele aard, is de economische groei van onze volkshuishouding niet onbevredigend. 

In de huidige fase van de conjunctuur bestaan er echter grote spanningen zowel op de geld- en kapitaalmarkt als op de arbeidsmarkt, terwijl de betalingsbalans een tekort vertoont en de prijzen aan een opwaartse druk onderhevig zijn.

De Regering ziet het als haar eerste taak eraan mede te werken dat meer evenwichtige verhoudingen worden bereikt. Daartoe is zij bij het vaststellen van de begroting uitgegaan van een sobere uitvoering van haar program. Desondanks is daarmede een aanzienlijke stijging der uitgaven gemoeid, zodat het onvermijdelijk is enkele belastingen te verhogen. 

Ook door haar loon- en prijsbeleid en door het bevorderen van besparingen tracht de Regering het evenwichtsherstel te bespoedigen. Bij dit alles streeft zij naar een zo rechtvaardig mogelijke lastenverdeling.

Wat de belastingen betreft stelt de Regering voor de heffing op gasolie en - uitsluitend voor het jaar 1967 - de accijns op benzine te verhogen. Voorts wil zij de tijdelijke verhoging van de vennootschapsbelasting voor het jaar 1967 handhaven. 

Met deze maatregelen kan voor het komende begrotingsjaar worden volstaan dankzij het inhalen van de te grote achterstand in het opleggen van aanslagen voor de inkomstenbelasting aan een bepaalde groep belastingplichtigen. Op 1 januari 1968 kan echter een algemene verhoging van de omzetbelasting niet achterwege blijven.

Tegenover deze verhogingen staat in de voorstellen der Regering een verlaging van de belastingdruk voor ongehuwden boven 40 jaar, die tegelijk met de algemene verlaging van de loon-en inkomstenbelasting op 1   januari 1967 zal ingaan.

Bij het voorgestelde beleid behoeft voor de financiering van de begroting 1967 geen beroep op de open kapitaalmarkt te worden gedaan. Aldus wordt ook een gezonde financiering van de gemeentelijke investeringen bevorderd.

Het is noodzakelijk, dat ook de loonontwikkeling een bijdrage levert tot het herstel van het economische evenwicht. De Regering is zich ervan bewust, dat deze ontwikkeling niet uitsluitend bepaald wordt door de groei van de arbeidsproduktiviteit. Duidelijk is echter, dat - mede uit een oogpunt van werkgelegenheid - het tempo van de loonstijging bij dat der laatste jaren moet achterblijven. 

Door haar beleid wil de Regering dit mogelijk maken. Mede daarom is het samenstel der belastingmaatregelen zodanig gekozen, dat in 1967 voor vrijwel alle werknemers en kleine zelfstandigen de voordelen ervan groter zijn dan de nadelen.

Tevens stelt de Regering voor, de ingangsdatum van de huurverhoging naar 1 juli 1967 te verschuiven. Ook een aantal nieuwe sociale voorzieningen zal eerst op die datum kunnen ingaan. 

Door een krachtig prijsbeleid zal de Regering ernaar streven de loonstijging zo reëel mogelijk te doen zijn. Zij vertrouwt, dat over de loonvorming voor 1967 een vruchtbaar overleg zal kunnen plaatsvinden, waarvoor het door de SER uit te brengen advies inzake het systeem der loonvorming van groot belang is.

Voor het evenwichtsherstel, alsmede voor een verdere vergroting van welvaart en welzijn van geheel ons volk is een verhoging van de besparingen noodzakelijk. Het zou van belang zijn, indien een deel van de loonstijging daartoe werd aangewend. 

De Regering acht het in ieder geval gewenst, dat er maatregelen worden genomen ter verhoging van het niveau der besparingen. Binnenkort zal zij U over deze maatregelen een nota aanbieden, alsmede een ontwerp van wet tot instelling van een bezitsvormingsfonds.

De Regering hecht er waarde aan haar beleid af te stemmen op de economische groei van onze volkshuishouding in de komende jaren. Daarvoor acht zij de studie van het Centraal Planbureau over de Nederlandse economie in 1970 van grote betekenis. 

Haar opvatting over zulk een beleid is neergelegd in de Nota inzake Groei en Structuur van onze Economie, die U een dezer dagen zal worden aangeboden. De daarin geschetste ontwikkeling op langere termijn opent een gunstig perspectief voor het bereiken van de doelstellingen van haar program, dat voor iedere burger grotere mogelijkheden wil openen om zowel in geestelijk als in materieel opzicht tot ontplooiing te komen.

Aan die doelstellingen houdt de Regering onverkort vast. Juist om de verwezenlijking daarvan niet in gevaar te brengen moest het tempo der maatregelen enigszins worden gematigd. De koers is echter niet gewijzigd en de Regering vertrouwt, dat U haar in staat zult stellen deze vaste koers te blijven volgen.

Daarbij zal ook van U veel studie en werkkracht worden gevraagd. Belangrijke wetsontwerpen zijn nog in behandeling. Morgen vangt de openbare beraadslaging aan over de Volksgezondheidsnota. 

Binnen enkele dagen zult U in het bezit zijn van een Nota inzake de Ruimtelijke Ordening en van de Zeehavennota. Wetsontwerpen tot wijziging van de onteigeningswet en tot invoering van een speculatiewinstbelasting zullen spoedig volgen, evenals een wetsontwerp, dat beoogt door verhoging der motorrijtuigenbelasting de van een goed rijkswegennet te waarborgen.

In de loop van deze week zal de Stichting Ontwikkeling en Sanering van het Midden- en Kleinbedrijf tot stand komen, die tot doel heeft de structuur van dit deel van het bedrijfsleven te verbeteren.

Op het gebied van landbouw en visserij wordt ter verhoging van de concurrentiekracht een hoge prioriteit verleend aan het structuurbeleid. Van grote betekenis is daarbij, dat de gemeenschappelijke Europese markt haar voltooiing nadert.

Dit jaar zullen ongeveer 120.000 woningen gereedkomen. De Regering streeft ernaar dit niveau te handhaven. De achterstand zal dan binnen enkelejaren zijn ingehaald.

De Regering wil in het komende jaar een begin maken met de subsidiëring van verbeteringen van het wegverkeer en het openbaar vervoer in en nabij de steden, alsmede van de bouw van sporthallen. 

Binnenkort zal U, als een van de maatregelen ter bescherming van de persoonlijke sfeer van de burgers, een wetsontwerp worden aangeboden tot regeling van het telefoongeheim.

Een nieuw besluit tot regeling van het buitengewoon lager onderwijs kan eveneens binnenkort worden tegemoet gezien, alsmede de indiening van het ontwerp voor een nieuwe leerplichtwet. De één dezer dagen te installeren Raad van Advies voor het Wetenschapsbeleid beoogt Nederland op het terrein van het onderzoek tot een slagvaardig optreden in staat te stellen.

Bij haar beleid op cultureel en maatschappelijk gebied schenkt de Regering bijzondere aandacht aan de jeugdproblematiek. In samenwerking met particuliere organisaties zoekt zij naar oplossingen, die recht doen wedervaren aan het streven naar vernieuwing, dat zich zowel op geestelijk en sociaal als op politiek gebied steeds sterker openbaart.

Ook al uit de vernieuwingsdrang zich niet zelden in felle kritiek op gevestigde meningen en instellingen, in een democratische gemeenschap moet deze tot ernstige bezinning leiden. De Regering zal daaraan naar vermogen medewerken. Zij wil bevorderen dat de kritische belangstelling, die bij velen voor het openbaar gebeuren bestaat, zich positief kan richten op het vervullen der taken, waarvoor ons volk zich gesteld ziet.

Dit zal alleen mogelijk zijn als Gij, leden van de volksvertegenwoordiging, in voortdurend contact met ons volk in al zijn geledingen, daaraan Uw medewerking verleent.

Harerzijds wil de Regering, gesteund door een toegewijd ambtenarencorps, in het zittingsjaar dat heden aanvangt, trachten de zojuist aangekondigde plannen te verwerkelijken. Zij vertrouwt daarvoor Uw steun te verkrijgen in een openhartig overleg, dat aan ons volk de betekenis duidelijk zal maken van de grote taken, die wij te zamen moeten volbrengen.

Met de bede, dat God ons allen wijsheid en kracht moge schenken bij het verrichten van deze verantwoordelijke arbeid, verklaar ik deze zitting van de Staten-Generaal geopend.

20 september 1966