VNL: Opstelten onthutsend zwak
Voorzitter, ik heb dertig jaar bij de politie gewerkt. Ik weet dus waar ik het over heb. Ergens in die dertig jaar reed de minister een dagje met mij mee in de politieauto. Ik weet niet of hij het zich nog kan herinneren. De minister was toen nog burgemeester van de mooiste stad van Nederland. We reden die dag op Goeree-Overflakkee. Toen reden we de goede kant op. Dat doet de minister nu niet. Hij is de weg kwijt. Het gaat helemaal mis met de nationale politie.
Voorzitter, is deze minister van Veiligheid en Justitie nog wel de juiste man om de enorme problemen bij de nationale politie op te lossen? Dat is voor mijn fractie de kernvraag vandaag.
De minister heeft er volgens vijf meedogenloze rapporten een enorme puinhoop van gemaakt. De reorganisatie blijkt veel te ambitieus en loopt stuk op de grenzeloze ambitie van de minister en zijn voortdurende goed-nieuws-show. Het piept en kraakt binnen de nationale politie door gebrek aan regie en daadkracht, en de minister doet er nog een schepje bovenop. De minister wil de geschiedenisboeken in, maar de vraag is nog even hoe. Als politie-hervormer of als politie-vervormer.
Voorzitter, zo is de kwaliteit van ondersteunende diensten zoals personeelszaken en ICT zwaar onder de maat. Zeven procent van het politiepersoneel, 3.500 agenten, zit ziek en gedemotiveerd thuis. En van een deel van de zieken weet de politie niet eens meer dat ze ziek thuis zitten!
Aan deze lijst met enorme problemen komt geen eind. De ingeboekte bezuiniging van 230 miljoen euro wordt niet gehaald. Iedere samenhang tussen de diensten ontbreekt en de sterk gecentraliseerde manier van leiding geven werkt niet. Overuren van agenten kunnen niet worden uitbetaald. Slechte managers zijn eerder regel dan uitzondering, en op een groot aantal nieuwe ‘robuuste’ basisteams zit nog helemaal geen leiding omdat de reorganisatie voort rommelt. En tot overmaat wat ramp zijn er ook nog eens 50.000 minder misdrijven opgelost.
Ik stel vast dat het grootste en onderliggende probleem is dat er teveel ambities zijn en te weinig geld is. De politie wordt door deze minister overladen met nieuwe taken, ambities en kei-hard aanpakken kretologie, terwijl daar geen capaciteit voor is. Zo hebben de beloftes van deze minister om honderden extra agenten in te zetten tegen drugs, in het Caribisch gebied en bij de AIVD, een negatief effect op de politiesterkte elders.
Voorzitter, bij grote klussen, zoals bij de aanslag op de MH17 en de nucleaire top, werd veel politiecapaciteit ingezet. Hulde aan de dienders.
De minister noemde het tegengaan van cybercrime een van zijn speerpunten. Maar het lukt hem niet eens om maar de helft van het aantal cybercrime rechercheurs dat hij nodig heeft te vinden. Wat is de ambitie uit de begroting van deze minister dan waard? Er zijn meer dan 600.000 werklozen, de site van de politie gaat plat als er een vacature open wordt gesteld. Waar ging het mis?
Het leidt tot problemen waar ik vanaf het begin van dit proces al voor gewaarschuwd heb. In recordtempo reorganiseren en tegelijkertijd met te weinig geld aan hogere ambities voldoen is een onmogelijke opdracht. De nationale politie is als een tandeloze leeuw. Het is één grote chaos. Maar deze minister stelt vrolijk in de krant dat alles voorspoedig verloopt. Tegelijkertijd weet hij niet of een Zeeuwse politieagent al op zijn computer een aangifte in Groningen kan bekijken. Het is om je kapot voor te schamen.
De politiebonden zeggen dat de hele operatie ‘nationale politie’ opnieuw moet worden opgestart. Zij hebben terecht geen vertrouwen meer in het huidige proces. Hoe zal er voor samenhang, grip en regie worden gezorgd? Hoe wordt er weer vertrouwen gegeven aan onze vakkundige agenten?
Tegelijkertijd is het aantal agenten op straat in werkelijkheid veel lager dan de minister ons doet geloven.
Voorzitter, de 50.000 straatdienders die eerder door de minister werden genoemd, blijken er maar krap 16.000 te zijn en ook dat is ruim gerekend. Want de 3.400 wijkagenten doen geen noodhulp, zo laat de minister ons weten. Er zijn in de meeste gemeenten maar een handjevol agenten beschikbaar om de openbare orde te handhaven. De helft van de Nederlanders vindt dat de politie te weinig zichtbaar is, vooral op het platteland.
Door het gebrek aan capaciteit op straat, creëren burgemeesters hun eigen gemeentepolitie. In grote getalen worden stadswachten en andere toezichthouders ingezet. Maar, we hebben juist echte politieagenten nodig voor orde en veiligheid. Een ander probleem bij de politie is de vergrijzing. Hoe gaat de minister zorgen voor een goede leeftijdsopbouw, als er niemand instroomt bij de politieacademie?
Voorzitter, het dieptepunt van de afgelopen jaren was wel de schaamteloze corruptie en omkoping bij de afdeling inkoop. Ik heb vernomen dat nu ook kerstbomen centraal worden ingekocht en gestandaardiseerd. Moet daar ook al een protocol ‘de hoogte en dikte van de kerstboom’ voor komen? Waar gaat dit over? Is dit wat we wilden met nationale Politie?
Partijen die de politie weer willen onderbrengen bij het ministerie van Binnenlandse Zaken lossen niets op. Het gaat hier niet om een structuurprobleem, maar om een financieel probleem. De toegenomen ambities voor de politie moeten in evenwicht worden gebracht met de middelen, of de minister moet zijn ambities temperen..
Voorzitter, de oplossing voor de enorme problemen van de reorganisatie en het tekort aan blauw op straat, is dan ook, in de eerste plaats, veel meer geld voor nationale veiligheid. Mijn fractie wil 1 miljard extra voor de politie. Als de minister en de politiek meer eisen van hun agenten, moeten daar ook de middelen voor worden gegeven.
In de tweede plaats moet de reorganisatie zo snel mogelijk worden afgerond. Het jarenlange reorganiseren heeft het functioneren van de politie belemmerd. Mijn fractie stelt voor om uitsluitend op drie gebieden, op drie quick wins, door te gaan met de nationale politie, namelijk op ICT-terrein, inkoop en procedures. De overige doelstellingen, zoals op het functie- en salarishuis, kunnen op lokaal niveau blijven.
Ik sluit af, Voorzitter. Sinds 14 oktober 2010 is deze minister verantwoordelijk voor onze politie. De reorganisatie is in 2012 onder zijn leiding gestart en doorgegaan. Nu, twee jaar later zijn we niets opgeschoten.
Ook bij de veiligheidsregio’s is er, ondanks beloftes van deze minister, helemaal niets verbeterd. De Algemene Rekenkamer vraagt zich af of hij wel in staat is de burgers te beschermen bij een ramp of een crisis. Het is onthutsend hoe deze VVD-minister van V&J functioneert en geen enkele controle heeft over de veiligheidsketen.
Voorzitter, er is leiderschap nodig. Het gaat hier om de veiligheid van ons land. Misschien moet de VVD-top nog eens bij elkaar komen om te praten over vervanging van deze minister.
Dank u wel.