Eicel te koop

Een echtpaar met kinderwens bezoekt de vruchtbaarheidskliniek Geertgen in Elsendorp. De man heeft zeer slecht zaad. De aangewezen behandeling is zaadinseminatie via een donor. Wat doet Geertgen? Het spoort het echtpaar aan tot een duurdere en moeilijkere IVF-behandeling (in vitro fertilisatie, reageerbuisbevruchting). Voor de IVF-behandeling krijgt de vrouw hormonen toegediend om meerdere eicellen te laten rijpen zodat deze ´geoogst´ kunnen worden. De eicellen worden ook gebruikt voor andere echtparen. In ruil voor het afstaan van de eicellen wordt het echtpaar direct behandeld, terwijl voor anderen een wachtlijst geldt.

Van een ongedwongen vrije keuze is hier geen sprake, eerder van chantage. Verder krijgt het echtpaar een onnodig zware behandeling. En de duurdere rekening komt ten laste van de Nederlandse premiebetaler want vruchtbaarheidsbehandelingen als IVF komen voor vergoeding via het basispakket in aanmerking.

Deze controversiële methode legt de kliniek geen windeieren. De kliniek is erg populair en groeit explosief. Eigenaar Ruis heeft inmiddels een tweede kliniek geopend. Het uitgangspunt van de kliniek is: wij helpen iedereen met een kinderwens, lees: u vraagt, wij draaien. En deze kinderwens van velen wordt geëxploiteerd door misbruik te maken van de positie waarin vele paren met een kinderwens verkeren. Zij willen dolgraag een kind terwijl er een groot tekort aan zaad- en eiceldonoren is, omdat sinds 2004 anonieme donatie niet meer is toegestaan. Hoewel veel vrouwen afzien van deze zogenaamde ´Ruis´-methode, zijn er ook echtparen en vrouwen die 'ja' zeggen. En ik begrijp dat maar al te goed. Desalniettemin is er sprake van lichamelijke uitbuiting die niet onbenoemd mag blijven en gewoon fout is.

Volgens de Nederlandse embryowet mag doneren alleen belangenloos. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Spanje waar studentes hun eicellen verkopen voor 900 euro per stuk. Het is een groot goed dat we in Nederland geen orgaanhandel of handel in lichaamsmateriaal kennen. Daarom zijn er ook zoveel Nederlanders bereid om bloed te doneren.

Het is opmerkelijk dat een kliniek als Geertgen ergens op het Brabantse platteland ver van Den Haag al jaren zijn gang kan gaan. Sterker nog, eigenaar Ruis is zo brutaal om een vergunning aan te vragen om alle vruchtbaarheidshandelingen te mogen verrichten.

Ik vraag me af of dit te maken heeft met de afbrokkelende moraal in artsenland. Door de introductie van de marktwerking in de zorg draait alles om omzet en treedt normvervaging op. De wereld van de vruchtbaarheidsbehandelingen is klein in Nederland. De andere klinieken moeten weet hebben van de praktijken van deze kliniek die al sinds 2005 actief is. Waarom spreken zij zich niet uit? Waarom laat de NVOG, de Nederlandse vereniging van gynaecologen niet van zich horen?

En waar zijn de Inspectie voor de Gezondheidszorg en minister Schippers? Geertgen lijkt het symbool van falend overheidsbeleid waarin de markt het maar moet uitzoeken. Zou Schippers niet aan zet moeten zijn als artsen het laten afweten en dergelijke praktijken accepteren? Eicellen zijn niet te koop.