Politieke situatie Spanje

Spanje is een parlementaire monarchie, met ministeriële verantwoordelijkheid. De uitvoerende macht berust bij het kabinet, dat formeel wordt benoemd door de koning. Een kabinet kan alleen regeren als het over het vertrouwen beschikt van de Kamer van Afgevaardigden.

Het parlement (Cortes Generales) bestaat uit twee Kamers, de Kamer van Afgevaardigden (Congreso de los Diputados) en de Senaat (Senado), die beide een vierjarige termijn hebben. De Kamer telt 350 leden, de Senaat 264. De macht van de Kamer is groter dan van de Senaat. De vertrouwenskwestie kan alleen in de Kamer worden gesteld. Wel hebben beide het recht van initiatief en heeft de Senaat een terugzendrecht, maar de Kamer heeft het laatste woord.

De Senaat heeft daarnaast specifieke bevoegdheden bij de aanstelling van rechters voor het Constitutioneel Hof en van de Hoge Raad en heeft een toezichthoudende functie op het regionaal bestuur. Spanje kent een grote mate van regionale autonomie. Alle regio's hebben een eigen parlement en bestuur en sommige regio's (onder meer Baskenland en Catalonië) hebben ook eigen financiële middelen en waarborgen voor eigen taal en cultuur.

Kiesstelsel

De Kamer wordt gekozen via evenredige vertegenwoordiging in een beperkt districtenstelsel. De districten komen overeen met de provincies. De provincie Sevilla kiest bijvoorbeeld negen afgevaardigden en de provincie Tarragona zes. Madrid heeft 35 afgevaardigden.

Van de 264 senatoren worden er 208 direct gekozen in de regio's (Andalusië heeft bijvoorbeeld negen senatoren en Extramadura twee). De overige 56 worden benoemd door de regionale besturen.

Partijen

Twee partijen domineren de Spaanse politiek: de sociaaldemocratische PSOE (Partido Socialista Obrero Español, de Spaanse socialistische arbeiderspartij) en de PP (Partido Popular, Volkspartij), die centrumrechts en christendemocratisch is. Twee Catalaanse partijen vormen samen CiU (Convergència i Unió, Samen en verenigd). Daarnaast zijn er onder meer Baskische partijen en een partij van de Canarische Eilanden. De communistische partij (PC) speelt geen rol meer.

Een recentere partij is Podemos (Spaans voor "we kunnen"), die links en activistisch is. Meer ter rechterzijde kwam de partij CS Ciudadanos in opkomst. Deze in 2006 opgerichte, oorspronkelijk Catalaanse partij keert zich onder meer tegen het onafhankelijkheidsstreven van Catalonië en wil de arbeidsmarkt hervormen. Aan de uiterste rechterzijde is de antimigratiepartij "Vox" verschenen.

Catalaanse Onafhankelijkheid

Er zijn spanningen tussen Spanje en de Spaanse gemeenschap Catalonië over de mate van zelfbestuur van deze regio. In 2017 hield de regionale overheid van Catalonië een referendum over de onafhankelijkheid van Catalonië op basis waarvan eenzijdig de republiek Catalonië werd uitgeroepen. Dit was niet toegestaan volgens de Spaanse grondwet en leidde tot aanhoudende conflicten in Spanje. De Catalaanse kwestie verdeelt de Spaanse politiek en is een terugkomend thema in de parlementsverkiezingen.