Van Rompuy: Europa moet zichzelf opnieuw uitvinden
Europa staat opnieuw voor een fase van pionieren, net zoals dat in de begindagen van de Europese Unie het geval was. Dit pionieren moet leiden tot een nieuw systeem van crisispreventie en crisismanagement op het gebied van de Europese economische en monetaire politiek. Ook de buitenlandse politiek van de EU is aan herziening toe, nu de invloed van Europa in de wereld afneemt.
Dit stelde Herman van Rompuy in de Europalezing die gisteren werd gehouden in de Nieuwe Kerk in Den Haag. Hij ging in op de vraag hoe Europa er in 2030 uit zal zien.
Volgens Van Rompuy betreedt Europa door de crisis met de Euro opnieuw een onbekend en onontgonnen terrein: 'Wij zijn met 27 landen dingen op touw aan het zetten die niet waren bedoeld, niet waren voorzien, voor sommigen ongewenst, maar noodzakelijk zijn geworden om onze munt en onze economieën te verdedigen'. Over de aanpak van de Eurocrisis zei hij dat Europa het redelijk heeft gedaan: 'het was strompelen, maar we zijn niet gevallen'.
In reactie op de kritiek dat Europa te traag had gereageerd op de eurocrisis zei hij dat buitenstaanders vaak onderschatten hoe ingewikkeld het politieke stelsel van Europa is. Zeker doordat Europa niet één staat is. Dankzij het reddingsplan dat de lidstaten overeen zijn gekomen heeft Europa tijd gekregen om haar instrumenten beter te ontwikkelen en zich beter te wapenen om een herhaling van de Eurocrisis te voorkomen. Van Rompuy leidt een werkgroep die nieuwe regels moet bedenken om de financiële politiek van de EU te hervormen. Dat is pionieren, net als in de begindagen van de EU. In oktober worden de voorstellen van de werkgroep verwacht.
De positie van Europa in de wereld is een tweede terrein waar Europa zichzelf opnieuw moet uitvinden volgens Van Rompuy. Onze invloed in de wereld neemt verder af en is al tientallen jaren relatief klein. Van Rompuy noemt de afnemende belangstelling voor Europa in de rest van de wereld een bijverschijnsel van ons succes. Na de val van de Berlijnse Muur werd Europa minder interessant omdat we minder een 'probleem' waren. Op dit moment ervaren we hoe toenemende economische macht van opkomende landen zich vertaalt naar politieke macht. We ervaren volgens hem momenteel de 'omslag van economische globalisering naar politieke globalisering'. Deze ontwikkeling toont aan dat dat geen van de Europese landen, zelfs de groten niet, een beslissende rol kan spelen in de wereld. Daarom moet Europa zichzelf beter organiseren op het gebied van het buitenlands beleid. Alleen dan kunnen we onze Europese belangen en waarden in de wereld verdedigen. Van Rompuy wil daarom meer aandacht geven aan het buitenlands beleid in de Europese Raad.
Van Rompuy constateert dat door de eurocrisis Europeanen voor het eerst ontdekken hoe het voelt om daadwerkelijk gezamenlijk geraakt te worden. Mensen ontdekten dat de euro hun pensioen raakt, hun spaargeld en hun baan. Dit groeiende publieke bewustzijn ziet Van Rompuy als een belangrijke ontwikkeling voor versterking van de publieke steun voor Europa. Ontevredenheid en zorgen van burgers dwingt regeringen namelijk tot handelen en tot het maken van keuzes die eerder uit de weg werden gegaan. Het wordt steeds duidelijker dat het Europese belang een kwestie is van ons belang. Dat moeten we duidelijk maken aan onze burgers, aldus Van Rompuy. Dat is de grootste uitdaging voor de Europese Unie.