Diep geschokt door Poolse tragedie
Flickr/Roman G.
De Luxemburgse minister van Buitenlandse Zaken Jean Asselborn belde mij zaterdag om te praten over de Poolse tragedie en over de slachtoffers die wij kenden uit de Europese Raad en andere ontmoetingen met onze Poolse collega's. Bij de namen die wij herkenden, plaatsten we samen gezichten en ontmoetingen of gebeurtenissen. Bevatten konden wij het niet, wat de Polen was overkomen, we konden wel samen onze condoleances overbrengen aan de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radek Sikorski, met wie wij de afgelopen jaren veel hebben samengewerkt.
Ook mijn vriend en oud-collega Mikolaj Dowgielewicz, de minister van Europese Zaken, stuurde ik een boodschap om hem te laten weten dat wij meeleven en dat de tragedie heel Nederland diep heeft geschokt.
Er zijn weinig landen en volkeren in Europa die zo vaak speelbal van de geschiedenis en met name van de Europese grootmachten zijn geweest als de Polen. Met Nederlanders voerden zij nooit oorlog, maar wel met heel veel andere Europeanen die dachten een stukje Polen goed te kunnen gebruiken. Heel vaak ging dat ten koste van de Poolse onafhankelijkheid, soms werd het hele land gewoon honderden kilometers verplaatst, maar de Poolse natie bleef altijd fier bestaan.
Het is van grote symbolische betekenis voor vele Polen dat het tragische ongeluk plaatsvond vlak bij Katyn, de plek waar Stalins beulen de ruggengraat van de Poolse natie trachtten te breken door de moord op 22.000 officieren, artsen, professoren, kunstenaars en intellectuelen. Een slachtpartij die bevolen was door Stalin en Beria en die pas na de val van de Muur door de Russen werd toegegeven.
Mijn grootvaders werkten zij aan zij met Poolse mijnwerkers in Heerlen, mijn vader is door Poolse militairen van generaal Macek bevrijd in 1944. Vele Britse parachutisten en Nederlandse burgers in Arnhem en omstreken danken hun leven aan de heldenmoed van de Eerste Poolse Parachutistenbrigade van generaal Sosabowski. Al deze militairen vochten voor onze vrijheid en brachten daarbij vaak het hoogste offer, zonder ooit de kans te krijgen die vrijheid ook in hun eigen land te bevechten op eerst de nazi's en later de sovjets. Pas meer dan zestig jaar later kregen deze helden van de Nederlandse regering de erkenning die zij verdienden. Op een zelfde erkenning door de Britse regering wachten zij nog steeds. Doelbewuste geschiedvervalsing en ideologisch gemotiveerde bijziendheid stond een eerlijke beoordeling van hun heldendaden in de weg.
In het begin van de jaren '80 brachten Solidarnosc in Polen en Charta '77 in Tsjechoslowakije de communistische regimes naar later zou blijken fatale klappen toe. Lech Kaczynski behoorde tot de harde kern van het verzet tegen de communistische overheersing en hij zou zijn ideaal van een vrij en onafhankelijk Polen altijd blijven koesteren. Ook in de EU zag hij soms een bedreiging voor die onafhankelijkheid, al zag en ziet een grote meerderheid van de Polen dat anders. Hij was dan democraat genoeg om zich uiteindelijk bij de opvatting van die meerderheid in parlement en samenleving neer te leggen.
Polen is inmiddels een Europees succesverhaal. Het land heeft na de val van de Muur in razendsnel tempo een transformatie doorgemaakt. Drijvende kracht daarbij was de wens van de Polen om meester te zijn van hun eigen lotsbestemming. De EU was daarvoor nodig en kon daarbij helpen, maar uiteindelijk was het de keuze van de Polen zelf om daar de offers voor te brengen die nodig waren. Jaren van armoede, onzekerheid, vaak sociale achteruitgang en politiek rumoer werden manmoedig gedragen omwille van het doel van een onafhankelijk, vrij, welvarend en waarlijk Europees Polen.
Inmiddels is Polen steeds meer een hoofdrolspeler op het Europese toneel. Vaak nog wat weerbarstig en met een snoeiharde opstelling, maar dat hoort bij grote landen die recent zijn toegetreden. De opstelling van de Britten na 1973 en de Spanjaarden na 1986 lijkt als twee druppels water op de Poolse houding van nu.
De financiële solidariteit van de EU met Polen is groot: nooit eerder gingen er zulke grote bedragen aan structuurfondsen naar een nieuwe lidstaat. Maar de resultaten van die investeringen mogen er zeker zijn. Zelfs in deze diepe crisis blijft Polen zwarte cijfers schrijven en realiseert men economische groei. Nederlandse investeerders halen zeer goede rendementen en de Poolse markt wordt steeds aantrekkelijker, omdat de consumenten daar steeds meer te besteden krijgen.
Dankzij president Kaczynski en miljoenen andere Polen die onvoorwaardelijk voor vrijheid kozen, is Polen vandaag een trotse natie, onlosmakelijk deel van de Europese familie, verankerd in de waarden die wij als Europese democratieën delen. Polen zal steeds meer bijdragen aan een sterk Europa en daarbij gewoon Polen blijven. Of, sterker nog: nooit meer hoeven te knokken voor de overleving van de Poolse natie. Net als bij ons, is in Polen vrijheid nu vanzelfsprekend, Dat is een resultaat waar de slachtoffers van de vliegramp een wezenlijke bijdrage aan hebben geleverd. Daarom eren wij hun erfenis.