Turkije geen prioriteit bij EU-kiezers

Voor de één zijn de komende Europese verkiezingen een verkapt referendum over Brussel als Big Brother. Voor de ander een verkapt referendum over Turks EU-lidmaatschap. Of over immigratie. Wie heeft gelijk?

Zomaar wat uitspraken uit de Nederlandse campagne: "Als de keus is tussen martelen of burgers redden, zeg ik: dan maar martelen" - Eline van den Broek, Libertas. "Het Nederlands belang staat altijd voorop" - Hans van Baalen, VVD. En: "Turkije nooit bij de EU" - Barry Madlener, PVV.

Als politici het al niet eens kunnen worden waar deze Europese verkiezingen over gaan, dan is het geen wonder dat veel kiezers verward afhaken. Maar laat diezelfde kiezers zèlf aangeven wat belangrijk is, en ze blijken wel degelijk duidelijke prioriteiten te hebben.

Kieskompas

Bij het invullen van het Europese kieskompas, de EU Profiler, kunnen Europeanen niet alleen aangeven wat ze inhoudelijk van een bepaalde stelling vinden, maar ook hoe belangrijk die stelling voor hen is.

Neem terrorisme. Voor Libertas kennelijk zo'n belangrijk thema dat lijsttrekker Van den Broek zich op glad ijs begeeft door martelpraktijken te verdedigen. En inderdaad: het al dan niet beperken van burgerrechten blijkt ook bij veel Profiler-invullers in de top drie te staan. Voor Tsjechen is het zelfs het allerbelangrijkste thema.

Turkije

Wat daarentegen niet in de top tien, of zelfs maar de top twintig, staat is een onderwerp waarmee partijen zoals de PVV van Geert Wilders momenteel groot uitpakken: de vraag of het islamitische Turkije in de toekomst lid mag worden van de EU. "In de politiek", zegt één van de makers van de EU Profiler, de Amsterdamse politicoloog André Krouwel, "zie je elke keer weer dat de elite zich over heel andere dingen druk maakt dan de massa. Bij deze verkiezingen is dat niet anders."

Het populisme van partijen zoals de PVV vindt hij maar betrekkelijk. "Wilders zit al twaalf jaar in het parlement, dus hij hoort bij de politieke elite. Hij kiest een thema dat voor zo'n tien, twintig procent van de kiezers belangrijk is. Maar niet het belangrijkste thema."

Duurzaam

Wat vinden de invullers van de EU Profiler dan wèl belangrijk? Allereerst het bevorderen van duurzame energie, zelfs als dat hogere energieprijzen zou betekenen. Daarin blijkt Europa opeens behoorlijk eensgezind, want in bijna alle landen scoort dat goed.

Bij andere onderwerpen lopen de meningen uiteen. Bijvoorbeeld over de wenselijkheid van het privatiseren van de gezondheidszorg: in Nederland is dat nauwelijks een discussie, maar in Zweden, Italië, Polen en Oostenrijk staat het helemaal bovenaan.

In de Nederlandse top drie van de EU Profiler krijgt duurzame energie qua belang concurrentie van iets dat gerust een typisch Nederlands stokpaardje genoemd mag worden: euthanasie.

Afpakken

"Ze krijgen steeds te horen dat Europa zo'n invloed heeft op ons beleid", zegt Krouwel. "Ze zijn bang dat ook het euthanasiebeleid, waar de meesten voorstander van zijn, afgepakt zal worden. Dat euthanasie straks niet meer is toegestaan. Daarom laten ze in groten getale zien dat ze aan dit beleid willen vasthouden."

Toch vindt Krouwel niet dat Hans van Baalen gelijk heeft als hij altijd het nationale belang voorop wil zetten. Goeie Europese campagnethema's zijn volgens hem dingen die weliswaar gevolgen hebben op nationaal niveau, maar waar juist internationaal over beslist moet worden.

Advies

Dus: de energieprijzen. Overheidssteun voor banken. En immigratie, een ander PVV-thema dat volgens het kieskompas wèl speelt: vooral in Nederland en Hongarije scoort de stelling dat immigranten verplicht Europese waarden moeten overnemen opvallend hoog.

"De politici moeten vooral over immigratie en het milieu praten", adviseert Krouwel. "En niet over vragen zoals of de EU nu één of twee ministers van buitenlandse zaken moet krijgen, of een president, of een nieuw verdrag. Het gaat om nationale of zelfs persoonlijke onderwerpen, die een internationale dimensie krijgen."

Anders, zegt hij, vinden de kiezers Europa inderdaad niet relevant.

Meer over: Andre Krouwel, EU Profiler, Europese verkiezingen, kieskompas