Scandinavië omarmt de euro

In Denemarken en Zweden klinkt een steeds luidere roep om lid te mogen worden van de Eurozone. In het noordelijk deel van Europa is een grote omslag aan de gang: de euro is opeens mateloos populair.

Beide regeringen willen een referendum over de Europese munt. Volgens hen heeft de eigen nationale valuta ertoe geleid dat zij gevoeliger zijn voor de chaos op de financiële markten. Ook IJsland, dat geen lid is van de Europese Unie, ruilt in hoog tempo de eigen munt - die dit jaar 40 procent in waarde is gedaald - in voor de euro.

"De financiële onrust heeft de Denen duidelijk gemaakt dat voor het verblijf buiten de eurozone een politieke en economische prijs wordt betaald. Daarom moeten we zo snel mogelijk lid worden", zei de Deense premier Anders Fog Rasmussen.

Groot schip

In Zweden geven inmiddels drie van de vier regeringspartijen de voorkeur aan de euro. "Het is onverstandig als Zweden zich niet aansluit", zegt Cecilia Mallström, de Zweedse minister van Europese Zaken. De leider van de Volkspartij, Jan Björklund ging nog een stapje verder: "We zijn een kleine munt in een grote Europese oceaan. Als het stormt, willen mensen op de groot schip zitten, niet op een vlot. Het is tijd om het debat opnieuw te voeren."

De Zweden wezen de euro in 2003 in een referendum af, maar een nieuwe peiling laat een ommezwaai in de publieke opinie zien. Bijna de helft van de bevolking zegt dat zij nu klaar zijn om de Zweedse Kroon op te geven, die zeven procent van zijn waarde heeft verloren.

Maar in een grote winkelstraat in het centrum van de hoofdstad Stockholm zijn mensen terughoudender. Een man laat een handvol munten zien waarin het hoofd van de Zweedse koningin is gegraveerd. "Ik ken de waarde van dit geld en ik zie geen reden voor verandering." Een ander zegt: "Er zijn kwesties op het gebied van onze soevereiniteit. We zijn huiverig voor Brussel. Maar desondanks denk ik dat het de moeite waard is om de euro in te voeren."

Referendum

De Zweedse regering zegt dat het geen referendum zal houden voor het einde van haar regeerperiode in 2010. Maar het onderwerp moet wel ter sprake komen als het land volgend jaar het presidentschap van de Unie overneemt. De druk zou kunnen toenemen als buurland Denemarken haast maakt. De Denen stemden acht jaar geleden ook tegen de invoering van euro, maar premier Rasmussen wil opnieuw een referendum houden. Volgens hem zou dat al in 2011 kunnen gebeuren.

Meer dan de helft van de kiezers is nu voor invoering. Volgens de premier om een simpele reden: eerst moesten we het gevaar uitleggen, nu kunnen we dit voelen. De Deense Centrale Bank heeft het belangrijkste rentetarief met een half procent verlaagd tot 5,5 procent om de Deense Kroon te ondersteunen. De Deense munt staat onder grote druk nu investeerders die massaal inruilen voor sterkere en veiliger valuta.

Geen lid

In IJsland, dat samen met Noorwegen geen lid is van de Europese Unie, is volgens een peiling van het dagblad Frettabladid 72,5 procent van de bevolking voorstander van de invoering van de euro. De eens zo florerende IJslandse financiële sector is volledig ingestort onder het gewicht van de wereldwijde kredietcrisis. Honderdduizenden mensen zijn hun spaargeld kwijtgeraakt. Onder hen zo'n 120.000 Nederlandse spaarders. De overheid zag zich gedwongen de grote banken te nationaliseren.

Ondertussen blijft het olierijke Noorwegen een buitenbeetje in het Europese plaatje. Als de olieprijzen hoog zijn, heeft het land hoge rentetarieven nodig om oververhitting van de economie te voorkomen. Terwijl andere landen over het algemeen juist de rente verlagen. Dat maakt de euro minder geschikt voor Noorwegen dat al twee keer (in 1972 en 1984) het EU-lidmaatschap afwees.