Vier Europese landen in corruptie-toptien

Maar liefst vier Europese landen behoren tot de tien meest corrupte ter wereld. Albanië, Macedonië, Kosovo en Roemenië staan bovenin de jaarlijkse Global Corruption Barometer van Transparency International. Ook Litouwen en Griekenland scoren relatief hoog als het om corruptie gaat. Bulgarije en Turkije doen het juist opvallend goed. In Zuidoost-Europa is het vooral de gezondheidszorg waar het meest smeergeld moet worden betaald.

De beleidsmakers in Brussel zullen er niet blij mee zijn, met de jongste Global Corruption Barometer. De ranglijst is gebaseerd op een jaarlijkse peiling onder de bevolking in 60 landen. Daarbij wordt de mensen gevraagd of ze het afgelopen jaar smeergeld hebben betaald. In Cameroon en Cambodja antwoordden de meeste mensen bevestigend, respectievelijk 79 en 72 procent. Maar deze ontwikkelingslanden worden op de voet gevolgd door Europese staten als Albanië en Kosovo en op enige afstand door Macedonië en Roemenië.

Transparency International, een in Berlijn gevestigde organisatie die zich richt op goed overheidsbestuur in de wereld, vindt de resultaten niet alarmerend. Miklos Marschall, directeur Oost-Europa en Centraal-Azië, wijst op de positieve resultaten zoals in Turkije en Bulgarije die met 6 en 7 procent juist relatief gunstig scoren op de corruptieranglijst.

Artsen

Opvallend is dat in Zuidoost-Europa niet politie en justitie de meest corrupte sector is, zoals elders in de wereld, maar de gezondheidszorg. Dat komt doordat de zorg in deze landen na het verdwijnen van het communisme vaak wel is afgeslankt maar niet echt hervormd.

Doorgaans slecht betaalde artsen laten zich bijbetalen door de patiënt. Het probleem daarbij is dat deze vorm van corruptie vooral de arme mensen treft. Rijke burgers kunnen dankzij hun doorgaans goede netwerk andere vormen van wederdiensten regelen, en hoeven dus niet direct geld onder tafel te schuiven.

Toch ziet Marschall ook hier een positief teken. Als de politiek kennelijk minder corrupt is dan sectoren als de zorg of onderwijs is er hoop. De politiek kan dit soort sectoren immers van bovenaf aanpakken, maar niet als de politici zelf door en door corrupt zijn.

Vertrouwen

Macedonië lijkt die theorie te bevestigen. Het land staat ook in de toptien van meest corrupte landen, maar tegelijkertijd heeft de bevolking er een groot vertrouwen in de regering en de bestrijding van corruptie.

Paradoxaal genoeg heeft de bevolking in diverse West-Europese landen zoals Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk helemaal geen vertrouwen in de politiek. Corruptie in deze landen komt volgens de barometer amper voor, maar ongeveer tweederde van de bevolking is ervan overtuigd dat de corruptie zal toenemen.

Voorbarig

Resteert de vraag of het toch tamelijk sombere beeld van Zuidoost-Europa betekent dat de EU in haar strijd tegen corruptie heeft gefaald. Miklos Marschall vindt zo'n conclusie voorbarig en wijst op het complexe karakter van corruptie. "Dat ban je niet uit in vijf of tien jaar tijd, dat duurt al gauw een generatie."

Feit blijft dat de Europese Unie haar toetredingseisen voor kandidaat-landen streng zal moeten toepassen. Gingen Roemenië en Bulgarije na hun toetreding al wat achterover leunen, in Polen heeft Brussel al helemaal geen drukmiddelen meer achter de hand. En toch is corruptie ook daar nog altijd een substantieel probleem.