Zal Europa gevangenen uit Guantánamo toelaten?
Toen de bemanning van Christopher Colombus in 1494 aan wal kwam aan de zuidoostelijke kant van Cuba en een paar vreedzame vissers aantrof, had ze geen idee dat deze locatie, die vandaag de dag bekend is als Guantánamo Bay, eeuwen later bekend zou worden als het controversiële symbool van de verschrikkingen van de oorlog tegen terreur van de Verenigde Staten, merkte de voorzitter van de subcommissie Mensenrechten, Hélène Flautre, afgelopen donderdag op tijdens een hoorzitting in het Parlement.
De commissie Burgerlijke vrijheden en de subcommissie Mensenrechten organiseerden afgelopen donderdag gezamenlijk een hoorzitting over mensenrechten en Guantánamo bay. Het debat ging in het bijzonder in op de vraag of de EU een rol zou kunnen spelen in het huisvesten van gevangen die vrijgelaten zullen worden.
Het detentiekamp Guantánamo Bay is een militair kamp van de VS op Cuba dat sinds 2002 operationeel is. Mensenrechtenorganisaties beweren dat veel gevangen in Guantánamo burgers zijn die werden gearresteerd of gekidnapt tijdens de oorlog in Afghanistan en Irak en voor een appel en een ei aan de krachten van de VS zijn verkocht.
Volgens mensenrechtenorganisaties beloofde de VS destijds in foldertjes die in Afghanistan en Pakistan werden verspreid "meer rijkdom en macht dan waar u ooit van had kunnen dromen" door te helpen om "Al-Qaida en Taliban moordenaars" te helpen vangen. Er wordt gezegd dat dit geresulteerd heeft in het overdragen van veel onschuldige mensen als een manier om lokale conflicten te regelen.
Inhoudsopgave van deze pagina:
Een deel van de hoorzitting concentreerde zich op de vraag wat met de gevangenen te doen die de Amerikanen zouden willen vrijlaten (rond de dertig van ongeveer driehonderd gevangen) maar die mogelijk marteling en vervolging te wachten staan als ze terugkeren naar hun landen van herkomst. Deze bedreigde gevangenen komen volgens het Centrum van Constitutionele Rechten (CCR) van de VS uit landen zoals China, Oezbekistan, Libië, Algerije, Tunesië, Soedan en Egypte.
Volgens de vertegenwoordiger van het CCR, Emi MacLean, worden deze mannen met een onmogelijke keuze geconfronteerd: "Voor onbepaalde tijd in het buitengerechtelijke gevangeniskamp van de VS op Guantánamo worden vastgehouden of naar landen worden gerepatrieerd waar hen marteling of vervolging te wachten staat."
Volgens MacLean zou Europa haar deuren moeten openen voor deze "paar vastgelopen vluchtelingen". Het Duitse parlementslid Ewa Klamt (Europese Volkspartij) was benieuwd "waarom de EU zich verplicht zou moeten voelen om problemen op te lossen die de VS niet zelf wil oplossen?"
De Britse Barones Sarah Ludford (Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa) pleitte voor het opnemen van enkele van de bedreigde gevangenen. Ze zei: "Het is tijd voor Europa om de politieke wil te verzamelen en Amerika te helpen om dit beschamende hoofdstuk uit haar geschiedenis definitief af te sluiten."
Het Portugese parlementslid Ana Maria Gomes (sociaal-democratische fractie) stelde dat de "medeplichtigheid" van sommige lidstaten in het sturen van mensen naar Guantánamo waarschijnlijk hun bereidheid om nu vluchtelingen op te nemen in de weg staat.
Twee jaar geleden riep een resolutie van het Parlement de Amerikaanse regering al op om "het detentiecentrum in Guantánamo Bay te sluiten". In de resolutie werd er ook op aangedrongen dat "iedere gevangene wordt behandeld volgens internationale humanitaire regels en berecht wordt in een eerlijk en openbaar proces door een deskundige, onafhankelijke en onpartijdige rechtbank".
Bijna twee jaar later, in december 2007, riep het Parlement in een resolutie de Commissie en de Raad op om: "een initiatief op gang te brengen voor de repatriëring van staatsburgers van derde staten die in Guantánamo gevangen zitten en die niet kunnen worden teruggestuurd naar hun land van herkomst, omdat zij het gevaar lopen te worden vervolgd of gemarteld".
Tijdens een persconferentie na afloop van de hoorzitting benadrukte Hélène Flautre (Frankrijk, Groenen/EVA) de rol van Europa in het voorkomen van een mogelijke humanitaire crisis. Zij vindt dat het Parlement moet doorgaan met het onder druk zetten en mobiliseren van lidstaten om gevangenen op te nemen die waarschijnlijk gerepatrieerd gaan worden naar regimes die erom bekend staan om mensenrechten te schenden.
Tot zover toonden slechts Albanië, het Verenigd Koninkrijk en Zweden bereidheid om voormalige gevangenen van Guantánamo op hun grondgebied toe te laten.