Debat over terrorismebestrijding
Naar aanleiding van een aantal mondelinge vragen debatteert het Europees Parlement over de bestrijding van het terrorisme. Centraal in het debat staat de afbakening tussen veiligheid en vrijheid.
Mede-auteur van de mondelinge vragen
Kathalijne BUITENWEG (GROENEN/EVA, NL) vraagt de Raad of deze zich feilbaar acht. Is de Raad alwetend? Zijn de genomen maatregelen altijd de juiste? Zijn er geen inbreuken gepleegd op de burgerrechten? Ontbreken er volgens de Raad nog bepaalde maatregelen? Volgens het Europese recht zijn inbreuken op de burgerrechten mogelijk, maar moeten deze proportioneel zijn. Kunnen burgers niet onbedoeld het slachtoffer worden van de regels? Hoe kom je van de Europese lijst van terreurverdachten af? Je banktegoeden worden bevroren, zonder dat er een rechtszaak hoeft te komen. Mensen mogen niet op lijsten blijven staan, zonder dat hun schuld vaststaat. Dat is een omkering van de bewijslast. Welke lessen heeft de Raad getrokken uit de uitspraken van het Gerecht van Eerste Aanleg inzake de lijst van terreurverdachten?
Zijn de genomen maatregelen effectief? Buitenweg verwijst naar de regels omtrent het aan boord van vliegtuigen meenemen van vloeistoffen. Het akkoord met de VS over de overdracht van passagiersgegevens, is dat proportioneel? De gegevens kunnen ook worden gebruikt voor andere doeleinde dan het opsporen van terrorisme. Is het noodzakelijk om gegevens langer dan drie maanden te bewaren? Is de Raad bereid tot een evaluatie? Het is schandalig dat de Raad niet gereageerd heeft op het onderzoek van het EP naar de CIA-vluchten en -gevangenissen. Blijft de Raad volharden in stilzwijgen?
Namens de Raad
Manuel LOBO ANTUNES
Er moeten meer middelen worden ingezet om het terrorisme te bestrijden, maar natuurlijk met respect voor de mensenrechten en de burgerlijke vrijheden. Wij moeten dus informatie uitwisselen en internationaal samenwerken. De Unie heeft zich ertoe verbonden het terrorisme overal ter wereld te bestrijden. De Raad evalueert de situatie om de zes maanden. Jaarlijks wordt geëvalueerd hoe het zit met de evolutie van de radicalisering en wordt de strategie vastgesteld. De Raad wil dat de uitwisseling van informatie efficiënter verloopt. Hierbij is een rol weggelegd voor Europol.
Wat de anti-terrorismecoördinator betreft, er wordt nu nagedacht over een betere vorm om informatie uit te wisselen en het terrorisme te bestrijden. Dat wil niet zeggen dat de coördinatie van het beleid wordt veronachtzaamd. De inspanningen in de strijd tegen het terrorisme kunnen rekenen op de steun van de Europese burgers. Het Voorzitterschap rekent ook op de steun van het Europees Parlement.
Het Voorzitterschap legt voortdurend de klemtoon op het beschermen van de mensenrechten. In het kader van de Intergouvernementele Conferentie zal aan de orde komen hoe de nationale parlementen meer bij het beleid kunnen worden betrokken.
De praktijk van de vaststelling van de lijsten van terroristische organisaties is niet in tegenspraak met het Europese recht. Natuurlijk moet de Raad wel rekening houden met de arresten van het Hof. Iedere zes maanden wordt de lijst herzien. De Raad zal een werkgroep oprichten om deze lijst ook daadwerkelijk om de zes maanden te herzien. De Verdragen regelen het toezicht van de parlementen op de verordening waarbij de Europese lijst van terrorismeverdachten wordt vastgesteld.
Namens de Commissie
Het politieke doel blijft een goede balans te vinden tussen de basisrechten van de burger, zoals het recht op veiligheid en op leven, en andere rechten, zoals dat op privacy. De dreiging blijft groot. Gisteren is nog een groep jonge Deense terroristen opgerold en vanochtend zijn in Frankfurt terreurverdachten opgepakt.
De diensten van de Commissie bereiden momenteel een pakket maatregelen voor op het gebied van preventie en vervolging, waaronder een voorstel over PNR en over het bestrijden van terrorisme via het internet. Vóór november moet een Europees actieplan worden goedgekeurd, waaronder een Europese databank van explosieven bij Europol valt. Terroristen maken ook gebruik van het internet. Op het internet staat vermeld hoe je terroristische tactieken moet toepassen. Dit moet strafbaar worden gesteld.
Passenger Name Records, en de analyse daarvan, zijn ook voor de EU een goed middel om het terrorisme te bestrijden. Het doel van de Commissie is versterking en niet verzwakking van de mogelijkheid om terroristen op te sporen. Frattini blijft streven naar overeenstemming in de Raad met betrekking tot de opslag van gegevens.
SitCen heeft de Raad zeker waardevolle informatie verschaft over terroristen, maar SitCen moet zich niet bemoeien met de operationele samenwerking, daar ligt een taak voor Europol en Eurojust. Volgens de laatste eurobarometer is 84% van de burgers voor een Europese aanpak van de strijd tegen het terrorisme, dus laten we Eurojust en Europol versterken.
Frattini zal de lidstaten een vragenlijst toesturen over de maatregelen die zij hebben genomen in de strijd tegen het terrorisme en over de bescherming van de mensenrechten. De Commissaris zal de uitkomsten van deze inventarisatie met het EP bespreken.
Fractiewoordvoerders
Manfred WEBER (EVP-ED, DE)
De burger verwacht van de politiek veiligheid. Er is echter sprake van verlamming, van stilstand. Weber is ook voor een evaluatie van de getroffen maatregelen, maar er zijn nu tevens nieuwe maatregelen nodig. De EVP-ED-fractie steunt dan ook de maatregelen die de Commissie voorstelt. Geen enkele god vindt moorden goed. Haatpredikers moeten uit Europa worden uitgewezen.
Jan Marinus WIERSMA (PES, NL) constateert een gebrek aan urgentie bij de Raad. Waar is de reactie van de Raad op het rapport Fava over de CIA-gevangenissen? Wanneer wordt Gijs de Vries opgevolgd? Hoe kunnen we jongeren bereiken voordat ze radicaliseren? Wat zijn de motieven van radicaliserende jongeren? We moeten argumenten aandragen die radicalisering tegengaan. Mensen die aansporen tot geweld moeten worden aangepakt. Op lokaal niveau moeten jongeren worden opgezocht die vatbaar zijn voor radicalisering. Ziet de Commissie mogelijkheden om de Nederlandse aanpak ook te gebruiken voor andere lidstaten?
Graham WATSON (ALDE/ADLE, UK)
Wetteloosheid introduceren door het wijzigen van de Grondwet, dat is een oude truc. Natuurlijk is terrorisme een bedreiging voor de maatschappij, maar wetten moeten proportioneel zijn aan de bedreigingen. Waarom heeft de Raad geen nieuwe anti-terrorismecoördinator gevonden? De terroristen krijgen nu al zes maanden de vrije hand. De Raad en de Commissie moeten het EP betrekken bij alle maatregelen die tot nu toe zijn genomen. Watson pleit voor sunset-clausules: anti-terrorismewetgeving moet niet langer geldig zijn dan nodig is.
Volgens de Raad steunen de burgers de maatregelen. Heeft de minister weleens het vliegtuig genomen? De mensen zijn woest over het inleveren van vloeistoffen op vliegvelden. Er kan geen veiligheid zijn zonder vrijheid.
Konrad SZYMA?SKI (UEN, PL) wil voortgaan met het beschermen van de burgers. De prijs van veiligheid kan nooit te hoog zijn. Een ongeregeld strijder kan niet vallen onder de Conventie van Genève.
Volgens Cem ÖZDEMIR (GROENEN/EVA, DE) moeten de maatregelen doelgericht en goed gecoördineerd zijn. We moeten een overzicht krijgen van de maatregelen die tot nu toe door de lidstaten genomen zijn. Wat is er nu gepresteerd? Hoe zit het met de illegale ontvoeringen? Daar krijgen we geen antwoord op van de CIA. We moeten ook de morele strijd winnen die om terrorismebestrijding hangt. Het Hof van Justitie heeft gezegd dat de lijst van terreurverdachten indruist tegen Europese wetgeving. In hoeverre is gegarandeerd dat mensen die ten onrechte op de lijst staan, ook weer van die lijst af kunnen komen? Wat gaat er nu gebeuren met de post van anti-terrorismecoördinator? Zo'n functie heeft misschien wel zin, maar welke gevolgen verbindt de Raad aan de werkzaamheden van de heer de Vries?
Tobias PFLÜGER (EVL/NGL, DE) ziet een 'verirakisering' van de terrorismebestrijding. We leven steeds meer in een uitzonderingssituatie. De maatregelen schieten hun doel voorbij en gaan veel verder dan noodzakelijk is. Wij zijn juist terroristen in grote delen van het buitenland. Kortom, er mag niet worden getornd aan de rechten en de democratie.
Hans BLOKLAND (IND/DEM, NL) wil weten welke maatregelen er genomen zijn in de bestrijding van terreur. Waren deze maatregelen ook doeltreffend? Staan ze niet op gespannen voet met de democratische rechtstaat? Vandaag zal er gestemd worden over de regels voor handbagage in het vliegverkeer. Daarmee komt er hopelijk een einde aan een omstreden maatregel. De regels voor vloeistoffen zijn niet effectief en roepen grote weerstand op. We moeten ervoor waken dat terreurbestrijding illusiepolitiek wordt!
Er wordt sinds de aanslagen van 2001 een enorme hoeveelheid informatie verzameld. Maar verzameling moet leiden tot verwerking. Na de aanslagen in Londen en Madrid bleek dat de inlichtingendiensten wel over gegevens beschikten, maar niet tijdig ingrepen. Gegevens zijn er wel, maar toepassing blijft een probleem. Voor de terroristen is de winst dat de bestrijders van terrorisme hun moreel krediet verliezen in de strijd tegen terreur.
Bij nieuwe maatregelen moeten we een juiste balans vinden tussen de rechtstaat en een doeltreffende bestrijding van terroristen. Controle is daarbij een legitiem instrument. Gijs de Vries toonde aan dat alle lidstaten de veiligheid nationaal willen regelen. In Europa is te weinig controle op de samenwerking. Hoe denkt de Raad over het consequent informeren van het Europees Parlement? Dit zou achter gesloten deuren kunnen plaatsvinden.
Andreas MÖLZER (ITS, AT)
De dreiging van het islamitisch terrorisme is er nog steeds. De terroristen komen niet uit de hemel gevallen, maar bevinden zich onder ons. De parallelle moslimmaatschappij wordt erg onderschat. Het begint op school met jeugdbendes en uiteindelijk mondt het uit in aanslagen. Als wij onze manier van leven opgeven, is dat een voedingsbodem voor terrorisme. Het multicultibeleid moet eens goed onder de loep worden genomen.
Overige sprekers
Koenraad DILLEN (ITS, BE)
Het internationaal terrorisme is niets minder dan een oorlog die werd uitgeroepen door het islamitisch radicalisme. De vijand bevindt zich binnen onze muren. Het is tijd voor alomvattende maatregelen tegen het islamitische paard van Troje. Een typische uiting van de Europese lafheid is de beslissing van de socialistische burgemeester Thielemans van Brussel om een betoging tegen de islamisering van Europa te verbieden, omdat ze mensen tegen het hoofd zou kunnen stoten. Het zegt veel over dit Parlement dat het hierover geen standpunt inneemt.
Sophie IN 'T VELD (ALDE/ADLE, NL)
Het is gevaarlijke onzin te zeggen dat er een uitruil is tussen vrijheid en veiligheid. Excessieve overheidsmacht is een gevaar op zich. Inmiddels is elk intiem detail van ons privéleven bekend terwijl de burger steeds minder mogelijkheden heeft om de overheid te controleren. Hoe zit het met de high level contact group die met de VS onderhandelt over de overdracht van persoonsgegevens? Waarom worden de burgers en het EP niet ingelicht? Waarom zegt de Raad dat de Raad niets te maken heeft met de wet die de VS de mogelijkheid geeft al het intra-Europese telefoon- en e-mailverkeer te controleren? Is er een evaluatie van het Amerikaanse PNR-programma, voordat Europa met een eigen PNR-programma begint? Europa moet niet als een copycat slecht beleid van de Amerikanen overnemen.