Dr. T. (Tobie) Goedewaagen

foto Dr. T. (Tobie) Goedewaagen
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Beeldbank NIOD

Wereldvreemde filosoof, geboren in een typisch bourgeoismilieu in Amsterdam, die, na een mislukte universitaire loopbaan, in de bezettingstijd enige jaren een aanzienlijke rol speelde bij de ontwikkeling van de vooroorlogse kunsten tot nationaal-socialistische kunst. Als S.G. van het departement van Volksvoorlichting en Kunsten bevorderde hij de overheidsaandacht voor de sociale omstandigheden van de kunstenaars. Kunstliefhebber en fanatiek antisemiet. Vriend en bewonderaar van Seyss-Inquart, maar allerminst van Mussert.

functie(s) in de periode 1940-1943: Nazigezinde secretaris-generaal

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Tobie (Tobie)

geboorteplaats en -datum
Amsterdam, 15 maart 1895

overlijdensplaats en -datum
's-Gravenhage, 4 januari 1980

2.

Partij/stroming

partij(en)
  • VNH (Verbond voor Nationaal Herstel), vanaf 1933
  • NSB (Nationaal Socialistische Beweging), vanaf 1940 (werd lid zomer 1940; in 1943 door Mussert geschorst als lid nadat hij had geweigerd door de Hoge Raad van Discipline van de NSB te verschijnen)

3.

Hoofdfuncties/beroepen

  • privaatdocent "geschiedenis van de post-Kantiaanse filosofie" te Utrecht, vanaf 1925
  • hoofd afdeling XIV (perszaken), Hoofdkwartier van de NSB, van 16 september 1940 tot 25 augustus 1941
  • secretaris-generaal ministerie van Volksvoorlichting en Kunsten, van 28 november 1940 tot 28 januari 1943
  • hoogleraar "theoretische wijsbegeerte, de geschiedenis der wijsbegeerte en de psychologie, met uitzondering van de empirische psychologie", Rijksuniversiteit Utrecht, van 28 januari 1943 tot mei 1945
  • privédocent en docent bij "Instituut Vermazen" te 's-Gravenhage (na 1952)

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/6)

  • (hoofd)redacteur weekblad "De Waag", tot september 1940
  • voorzitter Raad van Voorlichting der Nederlandsche Pers, vanaf juni 1940 (doel het gelijkschakelen van de pers in een "Perskamer")

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Wetenswaardigheden

algemeen (3/4)
  • Zette zich sterk in voor gelijkschakeling en nazificering van kunstensector, omroep en pers. Stelde culturele prijzen in en verbeterde de salarispositie van musici en artiesten. Dit alles echter uitsluitend voor zover het paste in de nationaalsocialistische cultuuropvattingen (volkse kunst).
  • Op 5 september 1944 sloeg hij op de vlucht naar Duitsland. De secretaris van het College van secretarisen-generaal zag hem op het station van Utrecht met vrouw en kind en het allernodigste huisraad in een beddentijk over zijn rug hangend de trein in stappen.
  • Werd in december 1948 veroordeeld tot 12 jaar gevangenisstraf, maar in 1952 vervroegd vrijgelaten

uit de privésfeer
  • Zijn vader was oprichter en directeur van de Incassobank

anekdotes en citaten
  • Hij was een fanatiek antisemiet. Toen mr. C.J.M. Schaepman in 1942 bij hem de belangen van de halfjoodse actrice Fie Carelsen bepleitte, hief hij vermanend zijn vinger op onder de herhaalde uitroep: o, probeert u dat niet mijnheer, het gaat voor mij om het bloed, uitsluitend om het bloed. Het bloed bepaalt alles".

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

8.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • L. de Jong, "Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog", deel V, 264 e.v.
  • E.G. Groeneveld, "Goedewaagen, Tobie (1895-1980)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III
  • B. van Berckel, "Dr. Tobie Goedewaagen (1895-1980). Een leven lang nationaal-socialist" (2012)

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

9.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

10.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.