Ingrijpende hervorming regels voor handhaving kartelverbod en misbruik van machtsposities

Volgens Commissaris Mario Monti zal er zich een ware revolutie voordoen in de manier waarop de concurrentieregels vanaf 1 mei in de Europese Unie zullen worden gehandhaafd. Dit heeft minder met de uitbreiding van de Unie te maken, als wel met de eerste hervorming in 40 jaar van de wijze waarop het kartelverbod en het verbod op misbruik van machtsposities wordt gehandhaafd. Op 1 mei zullen ook de nieuwe regels inzake fusiecontrole van toepassing worden. Zo krijgt de EU - na de uitbreiding de grootste markt ter wereld met 450 miljoen consumenten - voor de beoordeling van fusies en acquisities een systeem van wereldklasse. Ook op het gebied van staatssteun staan er nog grote hervormingen op stapel. Bij deze bijzondere gelegenheid publiceert de Commissie een speciale aflevering van de Competition Newsletter, met interviews met Commissaris Monti en Directeur-generaal Philip Lowe.

Per 1 mei zullen twee belangrijke hervormingen op het gebied van het mededingingsbeleid ingaan:

• de EU krijgt een nieuwe antitrust-verordening (Verordening nr. 1/2003) om de belangrijkste concurrentieregels uit het EG-Verdrag te doen toepassen: artikel 81 (verbod op overeenkomsten en onderling afgestemde feitelijke gedragingen die de concurrentie op de interne markt verstoren) en artikel 82 (verbod op misbruik van machtsposities). Deze nieuwe verordening komt in de plaats van de handhavingsregels van de EU die uit 1962 dateerden (Verordening nr. 17/62);

• de nieuwe EG-concentratieverordening (Verordening nr. 139/2004) voor fusies en acquisities die een impact hebben in heel de Unie. Deze verordening vervangt de concentratieverordening die sinds 1990 in voege was.

"1 mei zal een revolutie teweeg brengen bij de handhaving van de concurrentieregels in de Europese Unie", verklaart Commissaris Monti in een interview dat vandaag verschijnt in de speciale aflevering van de Competition Newsletter. Over de nieuwe antitrustverordening zei hij: "Met de veranderingen van vandaag treedt een uitgekiend systeem in werking waarmee ondernemingen in Europa die de regels respecteren, bevrijd worden uit een decennia oud juridisch keurslijf. Zij krijgen met minder bureaucratie te maken en op de Europese interne markt komt de lat voor iedereen gelijker te liggen".

In een afzonderlijk interview benadrukte Directeur-generaal Concurrentie, Philip Lowe, dat in het nieuwe antitrustsysteem het EU-mededingingsrecht en het nationale recht parallel zullen worden toegepast. Daarbij zal de centrale mededingingsautoriteit van de EU een deel worden van dezelfde grote familie die het European Competition Network (ECN) is. "Het ECN wordt een nieuw en hecht geheel: alle mededingingsautoriteiten zijn er in betrokken - de nationale mededingingsautoriteiten én de Commissie."

De interviews gaan ook in op de hervorming die op het gebied van staatssteun bezig is, met name de nieuwe kaderregeling voor situaties waarin de overheid ondernemingen in moeilijkheden wil redden, en de invoering van een economisch criterium voor de beoordeling van zaken die minder problematisch zijn. "We proberen hervormingen door te voeren waarmee we ons kunnen concentreren op zaken die een aanzienlijke economische impact hebben", verklaarde de heer Lowe. "Er zijn zaken die in de Unie voor veel ophef hebben gezorgd, zoals subsidies voor Beierse sportclubs - Nederlandse jachthavens of Britse piers - die tegen elkaar klacht indienen omdat de ene een subsidie heeft gekregen en de andere niet. Dit soort zaken zou normaalgesproken op het nationale niveau moeten worden behandeld."

De Commissie onderzoekt ook methoden om privaatrechtelijke handhaving te verbeteren, met inbegrip van schadeclaims in gevallen waarin de mededingingsregels worden overtreden. Dergelijke claims zijn in de Verenigde Staten vrij gebruikelijk, maar eerder zeldzaam in de EU. De Commissie pleit weliswaar niet voor de invoering van het Amerikaanse systeem, maar individuele acties kunnen bijdragen tot een doeltreffende rechtshandhaving. Zo heeft in 2001 het Europese Hof van Justitie in zijn arrest in de zaak-Courage/Crehan geoordeeld dat "aan de volle werking van artikel 81 van het EG-Verdrag (_) zou worden afgedaan indien niet eenieder vergoeding kon vorderen van schade die hem is berokkend" door inbreuken op het mededingingsrecht.

In 2003 heeft de Commissie over dit vraagstuk een studie besteld en zij wil later dit jaar hierover verslag uit brengen.