Mr. J.H. (Hans) Grosheide

foto Mr. J.H. (Hans) Grosheide
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Anefo/Nationaal Archief

Introverte antirevolutionaire jurist en onderwijsdeskundige uit een gereformeerd 'voormannen'-geslacht. Jongste van negen kinderen. Werkte bij de Schoolraad voor de Scholen met de Bijbel en was daarna acht jaar staatssecretaris van Onderwijs en twee jaar van Justitie in zes achtereenvolgende kabinetten. Daarmee was hij de langstdienende staatssecretaris. Al jong staatssecretaris en door zijn jongensachtig uiterlijk "het kind van staat" genoemd. Geen groot orator, maar wel bekwaam wetgever die in 1964 de aanzet gaf tot het basisonderwijs en die belast was met de invoering van de 'Mammoetwet' van minister Cals. Na zijn 'Haagse' loopbaan burgemeester, topambtenaar op Justitie en staatsraad in buitengewone dienst.

ARP
in de periode 1963-1973: lid Tweede Kamer, staatssecretaris, staatsraad in buitengewone dienst

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Johan Hendrik (Hans)

geboorteplaats en -datum
Amsterdam, 6 augustus 1930

overlijdensplaats en -datum
's-Gravenhage, 18 december 2022

2.

Partij/stroming

partij(en)
  • ARP (Anti-Revolutionaire Partij), tot 11 oktober 1980
  • CDA (Christen-Democratisch Appèl), vanaf 11 oktober 1980

3.

Hoofdfuncties/beroepen

  • adjunct-secretaris (in het bijzonder belast met voortgezet onderwijs), "Schoolraad voor de Scholen met de Bijbel", van 8 november 1954 tot 1 september 1963
  • staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (belast met onderwijsaangelegenheden), van 3 september 1963 tot 14 april 1965
  • staatssecretaris van Onderwijs en Wetenschappen (belast met lager-, middelbaar- en nijverheidsonderwijs, voorbereiding wetgeving V.W.O. en lichamelijke opvoeding), van 14 april 1965 tot 6 juli 1971
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 11 mei 1971 tot 28 juli 1971
  • staatssecretaris van Justitie (onder meer belast met vreemdelingenzaken, kinderbescherming en het gevangeniswezen), van 28 juli 1971 tot 11 mei 1973
  • burgemeester van Rijswijk (Z.H.), van 1 februari 1974 tot 1 juli 1978
  • directeur-generaal politie en vreemdelingenzaken, ministerie van Justitie, van 1 juli 1978 tot 1 februari 1991
  • coördinator Europese en Immigratiezaken, ministerie van Justitie (tevens loco-secretaris-generaal), van 1 januari 1992 tot 1 februari 1993
  • staatsraad in buitengewone dienst, Raad van State, van 1 februari 1993 tot 1 september 2000

takenpakket (bewindspersoon)
  • Was als staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in het kabinet-Marijnen belast met onderwijsaangelegenheden, m.u.v. het wetenschappelijk onderwijs
  • Was als staatssecretaris van Onderwijs en Wetenschappen in de kabinetten-Cals en - Zijlstra belast met 1. lager-, middelbaar- en nijverheidsonderwijs; 2. voorbereiding van de wetgeving inzake de wet op het voortgezet onderwijs;
  • Was als staatssecretaris van Onderwijs en Wetenschappen in het kabinet-De Jong belast met 1. lager onderwijs; 2. voortgezet- en nijverheidsonderwijs; 3. de lichamelijke opvoeding
  • Was als staatssecretaris van Justitie in het kabinet-Biesheuvel belast met 1. de behandeling van zaken op het terrein van de hoofdafdeling privaatrecht; 2. de strafrechttoepassing; 3. de kinderbescherming; 4. het vreemdelingenbeleid; 5. zaken op het terrein van de afdeling gratie; 6. zaken op het terrein van het bureau notarissen

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/10)

  • voorzitter Visitatiecommissie Wetgeving, van 1998 tot 2002
  • vicevoorzitter Stichting "De Bruggen", van 1 juli 2000 tot 1 januari 2003 (na fusie Johannesstichting met Angelastichting)

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als bewindspersoon (beleidsmatig) (3/6)
  • Sprak zich in 1971 uit voor het in Friesland invoeren van lessen in de Friese taal in de drie hoogste klassen van het basisonderwijs
  • Stelde in 1972 als staatssecretaris van Justitie richtlijnen op voor eenzame opsluiting in rijksinrichtingen voor kinderbescherming. Kinderen onder de 14 jaar mogen niet in isolatie worden geplaatst. Begin- en eindtijd van de eenzame opsluiting moeten worden vastgelegd; na twee keer 24 uur moet de wettelijke vertegenwoordiger van het kind bericht krijgen.
  • Was in 1973 samen met minister De Koster verantwoordelijk voor het weigeren van gratie aan 16 leden van de vakbond van dienstplichtigen (VVDM), die veroordeeld waren vanwege het weigeren van de groetplicht

als bewindspersoon (wetgeving) (3/6)
  • Bracht in 1967 de Overgangswet Voortgezet Onderwijs (Stb. 386) tot stand, die de invoering van de 'Mammoetwet' per 1 augustus 1968 regelde. Leerlingen van gymnasia die voor 1 augustus 1968 hun opleiding waren gestart, konden nog tot 1 januari 1975 examen afleggen; voor leerlingen van hogereburgerscholen en middelbare-meisjesscholen (met vijfjarige cursus) was die uiterste datum 1 januari 1974. V.g.l.o.-scholen hielden per 1 augustus 1973 op te bestaan. Per 1 augustus 1968 werden scholen voor uitgebreid lager onderwijs omgezet in scholen voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs. De wet regelde verder de overgang van bekostiging en onderwijsbevoegdheden, en de overgang van het nijverheidsonderwijs naar nieuwe scholen voor huishoud- en nijverheidsonderwijs. (8.453)
  • Bracht in 1968 de Leerplichtwet 1968 (Stb. 303) tot stand, die de Leerplichtwet uit 1900 verving. De nieuwe wet bevat een kortere procedure voor de bestrijding van schoolverzuim en legt de verantwoordelijkheid daarvoor bij de gemeenten. De leerplichtige leeftijd wordt verlengd tot 15 jaar. (9.039)
  • Bracht in 1970 de Experimentenwet (Stb. 370) tot stand, die onderwijskundige experimenten buiten de bestaande onderwijswetten om mogelijk maakt; op basis van de wet kan onder meer worden geëxperimenteerd met de Nieuwe Lerarenopleiding. (10.321)

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

8.

Wetenswaardigheden

algemeen
  • Gold voor 1963 als tegenstander van de Mammoetwet van minister Cals, en speelde op de achtergrond een belangrijke rol bij het opstellen van amendementen door de ARP-Tweede Kamerfractie

uit de privésfeer
  • Werd in 1963 benoemd bij K.B. van 17 augustus en op 3 september beëdigd. Zijn beëdiging werd uitgesteld, omdat hij op zijn vakantieverblijf in Epse bij een ongeluk een hersenschudding had opgelopen.

verkiezingen
  • Stond in 1967 op de negentiende (onverkiesbare) plaats op de ARP-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer

niet-aanvaarde politieke functies
  • minister van Onderwijs en Wetenschappen, 1967

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • P. van Beek, e.a. (red.), "De dolerenden van 1886 en hun nageslacht" (Kampen, 1990)
  • K. de Mooy, scriptie basisdoctoraal RU Leiden (1995)
  • Roel Bekker, "Hans Grosheide", in: "Marathonlopers rond het Binnenhof. Topambtenaren bij het rijk 1970-2010" (2012), 141
  • W. Slagter, "'Je had het gevoel: aan hem heb ik wat'. Hans Grosheide (1930-2022)", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2023, 153-157

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.