Verkiezingsuitslag

Het tellen van stemmen bij verkiezingen en het vaststellen van de verkiezingsuitslag gebeurt in een aantal stappen. Dit is geregeld in de Kieswet. Het tellen van stemmen is openbaar: geïnteresseerde kiezers mogen aanwezig zijn, zolang zij de orde in het stembureau niet verstoren. Het Nederlandse kiesstelsel is decentraal van opzet, waarbij gemeenten belangrijke verantwoordelijkheden dragen.

De stemmen worden op vier verschillende niveaus geteld. Allereerst worden de stemmen per stembureau geteld. Vervolgens tellen gemeenteambtenaren de papieren uitslagen van alle stembureaus bij elkaar op, om zo tot de gemeentelijke uitslag te komen.

Daarna brengen de gemeenten het formulier van de uitslag zowel in persoon (op papier) en digitaal (via een beveiligd platform) naar de hoofdstembureaus. Er zijn twintig hoofdstembureaus, die allen een kiesring vertegenwoordigen. Ten slotte tellen de hoofdstembureaus de uitslagen op en maken ze het aantal uitgebrachte stemmen (per partij en per kandidaat) bekend in een openbare zitting.

Uiteindelijk brengen medewerkers van de hoofdstembureaus het proces-verbaal van hun zitting in persoon en digitaal naar het centraal stembureau.

Per verkiezing ziet het betreffende vertegenwoordigend orgaan in oude samenstelling toe op het functioneren van de stembureaus. Bij gemeenteraadsverkiezingen ziet de oude gemeenteraad hierop toe, bij Provinciale Statenverkiezingen de Staten in oude samenstelling en bij Tweede Kamerverkiezingen is dat de oude Tweede Kamer zelf.

Op de tweede dag na de stemmingen komt het hoofdstembureau van iedere kieskring (in totaal zijn er twintig kieskringen) bijeen in een openbare zitting. Daar wordt het aantal stemmen vastgesteld dat op iedere kandidaat is uitgebracht en het totaal aantal stemmen dat op iedere lijst is uitgebracht. Het proces-verbaal van deze vaststelling wordt overgebracht naar het centraal stembureau. De definitieve vaststelling van de uitslag vindt plaats door het centraal stembureau.

De bekendmaking van de verkiezingsuitslag is de taak van de voorzitter van het centrale stembureau (de Kiesraad). Het geschiedt in een openbare zitting. De uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen moet worden gepubliceerd in de Staatscourant. Voor gemeenteraads- en Statenverkiezingen worden de processen-verbaal ter inzage gelegd op griffie en secretarie.

Indien er vermoedens bestaan dat er tijdens het tellen van de stemmen dusdanige fouten zijn begaan dat dit van invloed is op de zetelverdeling, dan kan er door het centraal stembureau worden besloten tot hertelling van de stemmen.