E. (Eise) Eisinga

Beroemde inwoner van Franeker die in zijn woonhuis een planetarium bouwde om de loop der sterren en planeten zichtbaar te maken. Eenvoudige wolkammer en sajetfabrikeur, autodidact. Werd in 1777 als hervormingsgezinde lid van de raad van Franeker. Moest in 1786 echter uitwijken naar Duitsland en werd in 1791, na terugkeer, gearresteerd en verbannen uit Friesland. De omwenteling van 1795 bood hem kansen weer bestuurlijk actief te worden, onder meer als lid van het Intermediair Wetgevend Lichaam van 1798. Later was hij nog schepen en raadslid van Franeker en Statenlid in Friesland.

in de periode 1798: lid Intermediair Wetgevend Lichaam

1. Personal data

Surnames
Eise (Eise)

Changes in name or title
Oorspronkelijk Eise Jeltes

Place and date of birth
Dronrijp, 21 February 1744

Place and date of death
Franeker, 27 August 1828

2. Main functions and occupations

-

schepen van Franeker, from 1808 until 1811
-

raad in de Vroedschap van Franeker, from December 1813 until January 1816
-

lid stedelijke raad van Franeker, from January 1816 until 27 August 1828
-

lid Provinciale Staten van Friesland, from 5 July 1825 until July 1826 (voor de steden, Franeker)

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

3. Other positions

-

lid commissie van financiën van Friesland, from 8 March 1798 (intermediair administratief bestuur)
-

lid College van Curatororen Hogeschool te Franeker, from 1797 until 1802

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

4. Education

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

5. Miscellaneous

algemeen

-

Werd in april 1791 gearresteerd en gevangengezet in het Blokhuis te Leeuwarden en in april 1792 veroordeeld tot vijf jaar verbanning uit Friesland. Keerde na de omwenteling in 1795 terug naar Friesland.

Private life

-

Was een groot wis-, natuur-, werktuig- en sterrenkunde te Franeker. Hij ontwierp en bouwde in de jaren 1774-1781 in Franeker een planetarium. De directe aanleiding voor de bouw was een samenstand van vier planeten in het voorjaar van 1774. Een krantenartikel voorspelde de mogelijke ondergang van de wereld. Eisinga besloot een planetarium - een bewegend schaalmodel van het zonnestelsel - te bouwen, om de mensen te laten zien wat er in werkelijkheid aan de hemel gebeurde. Daartoe verbouwde hij de zoldering van zijn woonkamer.
-

Van hem staat bij zijn geboortehuis in Dronrijp een borstbeeld
-

Zijn vader was wolkammer te Dronrijp

6. Publications

Publications

-

Arjen Dijkstra, "De Hemelbouwer. Een biografie van Eise Eisinga" (2021)
-

Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel II, 433

7. Family

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

8. Extended version

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.