Jhr.Mr. A.F. de Savornin Lohman

Protestants politicus; voorman van de christelijk-historischen. Aristocratische, maar ook temperamentvolle Groninger die driftig kon reageren en zich soms zeer scherp uitliet tegen politieke tegenstanders. Stond echter wel open voor argumenten van anderen. Had een sterk juridische inslag bij de benadering van vraagstukken. Werd in 1879 Tweede Kamerlid voor de antirevolutionairen en bleef dat tot 1921 (onderbroken door een kort ministerschap in het kabinet-Mackay en enige jaren in de Eerste Kamer). Brak samen met Kuyper met de Hervormde Kerk, maar keerde zich later af van de antirevolutionaire voorman. Van 1884 tot een conflict in 1896 hoogleraar aan de VU. Voor- en nadien rechter. Als vooraanstaand, invloedrijk staatsman was hij tot op hoge leeftijd één van de belangrijkste adviseurs van koningin Wilhelmina.

Antirevolutionairen, ARP, Vrij-Antirevolutionaire Partij, CHP, CHU
functie(s) in de periode 1879-1921: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, lid Eerste Kamer, minister

1. Personal data

Surnames
Alexander Frederik

Place and date of birth
Groningen, 29 May 1837

Place and date of death
's-Gravenhage, 11 June 1924

2. Party/Movement

Party/Parties

-

ARP (Anti-Revolutionaire Partij), until 31 January 1894
-

VAR (Vrij-Antirevolutionaire Partij), from 1897 until 16 April 1903
-

CHP (Christelijk-Historische Partij), from 16 April 1903 until 9 July 1908
-

CHU (Christelijk-Historische Unie), from 9 July 1908

3. Main functions and occupations

-

rechter Arrondissementsrechtbank te Appingedam, from 1 January 1863 until 1 September 1866
-

rechter Arrondissementsrechtbank te 's-Hertogenbosch, from 1 September 1866 until 1 November 1872
-

raadsheer Gerechtshof te 's-Hertogenbosch, from 1 November 1872 until 1 March 1884
-

lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 15 September 1879 until 11 October 1884 (voor het kiesdistrict Goes)
-

hoogleraar staatsrecht, Vrije Universiteit te Amsterdam, from 17 November 1883 until 24 February 1890
-

lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 17 November 1884 until 18 May 1886 (voor het kiesdistrict Goes)
-

lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 14 July 1886 until 17 August 1887 (voor het kiesdistrict Goes)
-

lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 19 September 1887 until 27 March 1888 (voor het kiesdistrict Goes)
-

lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 1 May 1888 until 19 February 1890 (voor het kiesdistrict Goes)
-

voorzitter antirevolutionaire Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, from September 1888 until 24 February 1890
-

minister van Binnenlandse Zaken, from 25 February 1890 until 21 August 1891
-

hoogleraar staatsrecht, Vrije Universiteit te Amsterdam, from September 1891 until 7 October 1896
-

lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, from 15 June 1892 until 1 February 1894 (voor Gelderland)
-

lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 13 February 1894 until 20 March 1894 (voor het kiesdistrict Goes)
-

lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 16 May 1894 until 8 February 1921 (1894-1918 voor het kiesdistrict Goes)
-

hoofdredacteur christelijk-historisch dagblad "De Nederlander", from 16 May 1894 until 1 October 1921
-

voorzitter (vrij-)antirevolutionaire Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 20 May 1894 until April 1903
-

voorzitter christelijk-historische Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, from April 1903 until 1 July 1908
-

fractievoorzitter CHU Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 1 July 1908 until 8 February 1921

Formal job title

-

minister van staat, from 31 August 1909 until 11 June 1924

4. Party political functions

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5. Other positions

-

lid Staatscommissie inzake Kerkgenootschappen (Staatscommissie-Anema), from 16 April 1921 until 6 May 1922
-

lid Raad van Commissarissen Stoomvaartmaatschappij "Zeeland"

Derived functions (2/35)

-

lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from November 1917 until April 1918
-

lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from December 1918 until April 1920

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6. Education

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7. Activities

as Member of the Parliament (3/9)

-

Diende in 1916 een amendement in om vrouwen niet het passief kiesrecht te verlenen. Hij vreesde dat mannelijke leden zich te veel zouden laten leiden door vrouwelijke charmes. Het amendement werd verworpen.
-

Nam in 1917 het initiatief om de bepaling uit het Reglement van Orde te schrappen, dat bij Kamerontbinding alle aanhangige werkzaamheden moesten vervallen
-

Diende in januari 1918 een initiatiefwetsvoorstel in over gelijke salarissen voor onderwijzers in het bijzonder en openbaar onderwijs; dit voorstel werd in mei 1918 door de Tweede Kamer verworpen

Dissenting voting behaviour (0/12)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

Policy-making activities as minister

-

In 1891 verwierp de Eerste Kamer met 32 tegen 14 stemmen het door hem verdedigde wetsvoorstel tot splitsing van de meervoudige kiesdistricten in de grote steden (de zgn. Stedenwet)

Legislative activities as minister

-

Bracht in 1890 een wet tot stand, waarin de hoge en gewichtige openbare ambten stonden vermeld die, naast het behoren tot de hoogstaangeslagenen, recht gaven op verkiesbaarheid voor de Eerste Kamer. Het wetsvoorstel was in 1889 ingediend door minister Mackay.

8. Miscellaneous

algemeen (3/10)

-

Speelde een actieve rol bij de kabinetsformatie in 1918; fungeerde min of meer als co-formateur van Nolens. Zag zelf af van een formateurschap vanwege zijn hoge leeftijd.
-

In 1922 vroeg de koningin hem na de verkiezingen advies over de vraag of het zittende kabinet wel of niet de portefeuilles ter beschikking moest stellen. Hij adviseerde dat het dat wel moest doen om eventueel de vervanging van Ruijs door een protestantse minister-president mogelijk te maken.
-

Nam tijdens de moeizame formatie na de Vlootwetcrisis in december 1923 zelf het initiatief om, via haar pasticulier secretaris, advies uit te brengen aan de koningin. Die arrangeerde daarop een gesprek van hem met jhr. Van Tets, directeur van het Kabinet van de Koningin.

Private life (3/11)

-

Zijn schoonvader was hoogleraar geneeskunde in Groningen
-

In het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen staat een borstbeeld van hem (vanwege zijn curatorschap)
-

Prins Hendrik was aanwezig bij zijn begrafenis

Campaign trail (3/16)

-

Versloeg in 1909 H. Goeman Borgesius (ul). Werd in het district Groningen verslagen door H.L. Drucker (vdb).
-

Versloeg in 1913 J.G. Moojen (ul)
-

Werd in 1917 bij enkelvoudige kandidaatstelling gekozen

Non-acceptance of political functions (3/4)

-

lid Raad van State, 1902
-

Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië, 1903
-

kabinetsformateur, 1918 (geweigerd)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9. Publications

Publications (6/12)

-

H. van Spanning, "De Christelijk-Historische Unie", deel I (1988)
-

W.F. de Gaay Fortman (red.), "Jhr.mr. A.F. de Savornin Lohman (1837-1924)" (bundel opstellen (1987))
-

A.Th. van Deursen, "Savornin Lohman, Jhr. Alexander Frederik de (1837-1924)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 522
-

J. de Bruijn, "Monisme versus dualisme. Jhr. mr. Alexander Frederik de Savornin Lohman en het kabinet-Mackay (1888-1891)", in: "De sabel van Colijn. Biografische opstellen over religie en politiek in Nederland" (2011)
-

"Het Vaderland", 11 en 12 juni 1924
-

Onze Afgevaardigden, 1897-1913

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

publicaties over en van letterkundigen
gegevens uit de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

10. Family

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11. Extended version

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.