H. (Henk) Gortzak

Amsterdamse timmerman, die vanaf 1946 één van de voornaamste communistische leiders was. Was tijdens de bezetting actief in het verzet. Voorzitter van de CPN-fracties in Tweede Kamer en gemeenteraad van Amsterdam. Als Kamerlid een fel debater, die het de Kamervoorzitter vaak lastig maakte. Verliet in 1958 na een conflict met Paul de Groot over de positie van de Eenheids Vakcentrale (EVC) samen met Wagenaar en twee anderen de communistische fractie en deed zonder succes mee aan de Kamerverkiezingen van 1959. Nadien lid van de PSP, voor welke partij hij - tot onvrede van de CPN - vanaf 1969 nog twee jaar Kamerlid was. Vader van Wouter Gortzak, het latere PvdA-Kamerlid.

CPN, Groep-Gortzak, PSP
functie(s) in de periode 1948-1971: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK

1. Personal data

Surnames
Hendricus (Henk)

Place and date of birth
Amsterdam, 25 April 1908

Place and date of death
Amsterdam, 31 March 1989

2. Party/Movement

Party/Parties

-

CPH (Communistische Partij Holland), from 1924 until 1931 (tijdelijk geroyeerd, bleef officieus lid)
-

CPH (Communistische Partij Holland), from 1934 (weer officieel lid na zijn aandeel in het Jordaan-oproer)
-

CPN (Communistische Partij van Nederland), until 4 April 1958 (geroyeerd)
-

Brug-groep, from 15 April 1958 until 1959
-

SWP (Socialistische Werkerspartij), from 12 June 1959 until 18 December 1965
-

PSP (Pacifistisch-Socialistische Partij), from 1965 until November 1974

National political party
groep-Gortzak (Tweede Kamer der Staten-Generaal), from 15 April 1958 until 20 March 1959

3. Main functions and occupations

-

redacteur binnenland, dagblad "De Waarheid", from 16 October 1947 until 1 January 1949
-

lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 27 July 1948 until 20 March 1959
-

lid Provinciale Staten van Noord-Holland, from 4 July 1950 until 6 June 1962
-

fractievoorzitter CPN Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 15 July 1952 until 15 April 1958
-

fractievoorzitter Groep-Gortzak, Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 15 April 1958 until 20 March 1959
-

timmerman, from 1959 until 1962
-

beheerder van woningen, from 1962
-

lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, from 3 June 1969 until 10 May 1971

Internment

-

krijgsgevangene te Stargard (Dld.), from May 1940 until June 1940
-

gevangenschap strafgevangenis te Scheveningen, from 11 June 1944
-

gevangenschap concentratiekamp te Vught, until September 1944
-

gevangenschap concentratiekamp te Sachsenhausen, from September 1944 until 23 April 1945

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4. Party political functions

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5. Other positions

-

medewerker VVSU (Vereniging Vrienden van de Sovjet-Unie), around 1931
-

lid bestuur EVC (Eeenheid Vakcentrale), from 1955 until 1961

6. Education

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7. Activities

as Member of the Parliament (3/13)

-

Interpelleerde op 10 juni 1969 minister Schut over huurverhogingen voor gemeentewoningen in Den Haag die gebouwd waren voor 1921
-

Interpelleerde in 1970 minister Schut over richtlijnen inzake toepassing van de Woonruimtewet 1947
-

Interpelleerde op 28 oktober 1970 staatssecretaris Van Veen over vermindering van de uitkering uit het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds in verband met de AOW-vakantietoeslag

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

8. Miscellaneous

algemeen (3/5)

-

Werd 3 april 1958 samen met Brandsen, Reuter en Wagenaar uit de CPN gezet na een conflict met in het bijzonder De Groot over de positie van de EVC (Eenheids Vakcentrale)
-

Werd bij zijn terugkeer in de Tweede Kamer in 1969 vijandig bejegend door de CPN-fractie. Deze fractie verklaarde voor geen enkele door Gortzak ingediende motie te zullen stemmen.
-

Trad uit de PSP uit onvrede over radikalistische tendensen

Private life

-

Gearresteerd na de februari-staking. Zat later ondergedoken in Rotterdam (het Witte Dorp) en bij de familie Willemsen in Utrecht.
-

Was als onderduiker actief in het verzet, onder meer bij De Waarheid

Campaign trail

-

Was in 1971 in groep III (Noord-Holland en Friesland) nummer 2 op de kandidatenlijst van de PSP bij de Eerste Kamerverkiezingen. Was nummer vier op de kandidatenlijst bij de Tweede Kamerverkiezingen. In 1972 stond bij de Tweede Kamerverkiezingen op de vijfde plaats.

Pseudonyms and nicknames
"Henk Defries" (schuilnaam tijdens verblijf in Moskou)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9. Publications

Publications

-

Koos van Weringh, "Gortzak koos toen het moest", Trouw, 3 april 1989
-

Het Parool, 3 april 1989
-

A.A. de Jonge, "Gortzak, Hendricus (1908-1989)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel IV, 153
-

F. van der Molen, "Wie is Wie in de Tweede Kamer?" (1970)

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

10. Family

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11. Extended version

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.