Kabinet-Schoof (2024-heden)
Dit kabinet van PVV1, VVD2, NSC3 en BBB4 trad op 2 juli 2024 aan. Het kwam zeven maanden na de verkiezingen van 22 november 2023 en bijna een jaar na de ontslagneming van het kabinet-Rutte IV5 tot stand. Formateur was staatsraad Richard van Zwol6 (CDA) en minister-president de partijloze oud-topambtenaar Dick Schoof7.
Beleidsvoornemens zijn onder meer een streng asielbeleid, meer woningbouw, versterking van bestuur (Constitutineel Hof en kiesrechthervorming) en aanpak van het stikstofprobleem.
Inhoud
Formatie
De formatie van het kabinet-Schoof van PVV, VVD, NSC en BBB duurde 223 dagen. Na de formatie van 2021-2022 de langste formatie. Opvallend was dat noch de verkenner, noch de informateurs, noch de formateur uit één van de vier beoogde coalitiepartijen kwam en dat voor het eerst sinds 1973 de formateur geen minister-president werd. De formatie vond in grote beslotenheid plaats.
Hoofdlijnenakkoord, regeringsverklaring en regeerakkord
Op 16 mei 2024 werd het hoofdlijnenkkoord 'Hoop, Lef en Trots' (pdf) gepresenteerd. Op 3 juli 2024 legde premier Schoof de regeringsverklaring af.
Op 13 september 2024 presenteerde het kabinet zijn regeerprogramma, de uitwerking van het hoofdlijnenakkoord.
Drs. H.W.M. Schoof (Partijloos)
Viceminister-president
M. Agema (PVV)
Drs. S.Th.M. Hermans (VVD)
Dr. Y.J. van Hijum (NSC)
Mr.Drs. M.C.G. Keijzer (BBB)
Algemene Zaken
minister: Drs. H.W.M. Schoof (Partijloos)
Buitenlandse Zaken
minister: Drs. C.C.J. Veldkamp (NSC)
minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp
minister: Drs. R.J. Klever (PVV)
Justitie en Veiligheid
minister: D.M. van Weel (VVD)
staatssecretaris: I. Coenradie (PVV)
staatssecretaris: Dr. T.H.D. Struycken (NSC, maar partijloos)
Asiel en Migratie
minister: M.H.M. Faber-van de Klashorst (PVV)
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
minister: Mr. J.J.M. Uitermark (NSC)
staatssecretaris: E. van Marum (BBB)
staatssecretaris: Drs. F.Z. Szabó (PVV)
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
minister: Dr. E.E.W. Bruins (NSC)
staatssecretaris: Drs. M.L.J. Paul (VVD)
Financiën
minister: E. Heinen (VVD)
staatssecretaris: Mr. N. Achahbar (NSC) (2 juli 2024 - 15 november 2024)
staatssecretaris: Drs. F.L. Idsinga (NSC) (2 juli 2024 - 1 november 2024)
staatssecretaris: Drs. Tj. van Oostenbruggen (NSC) (vanaf 15 november 2024)
staatssecretaris: Mr. S.Th.P.H. Palmen (NSC) (vanaf 12 december 2024)
Defensie
minister: R.P. Brekelmans (VVD)
staatssecretaris: G.P. Tuinman (BBB)
Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
minister: Mr.Drs. M.C.G. Keijzer (BBB)
Infrastructuur en Waterstaat
minister: B. Madlener (PVV)
staatssecretaris: Ch.A. Jansen (PVV)
Economische Zaken
minister: D.S. Beljaarts (PVV)
Klimaat en Groene Groei
minister: Drs. S.Th.M. Hermans (VVD)
Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
minister: F.M. Wiersma (BBB)
staatssecretaris: Ir. J.F. Rummenie (BBB)
Sociale Zaken en Werkgelegenheid
minister: Dr. Y.J. van Hijum (NSC)
staatssecretaris: Drs. J.N.J. Nobel (VVD)
Volksgezondheid, Welzijn en Sport
minister: M. Agema (PVV)
staatssecretaris: V.P.G. Karremans (VVD)
staatssecretaris: V. Maeijer (PVV)
-
-Wisseling staatssecretaris van Financiën
Op 1 november 2024 trad staatssecretaris Folkert Idsinga8 (NSC) van Financiën af, vanwege ophef over openbaarmaking van zijn financiële belangen. Daarbij speelde de houding van de PVV een belangrijke rol. Hij werd op 15 november opgevolgd door Tweede Kamerlid Tjebbe van Oostenbruggen9.
-
-Aftreden staatssecretaris Achahbar
Op vrijdagochtend 15 november 2024 kondigde staatssecretaris Nora Achahbar10 (NSC) van Financiën aan haar ontslag te zullen indienen. Hierdoor ontstond in de ministerraad onmiddellijk een crisissfeer, want reden zou zijn uitlatingen van collega's in het migratiedebat. Het gerucht ging dat het (ook) om racistische uitlatingen ging.
Achtergrond was de discussie in politiek en samenleving over jongeren met een migratie-achtergrond die onvoldoende geïntegreerd en antisemitisch zouden zijn. Aanleiding voor dat debat was tegen supporters van de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv gericht geweld, rond een wedstrijd in Amsterdam tegen Ajax.
Op 15 november lag de vraag voor of andere NSC-bewindslieden de stap van Achahbar zouden volgen. Daarvoor voerden het kabinet en de fractievoorzitters van de vier regeringspartijen overleg op het Catshuis. Uitkomst in de late avond was dat NSC in het kabinet bleef. Premier Schoof ontkende stellig dat er racistische uitlatingen waren gedaan. Achabar noemde in haar ontslagbrief de 'polariserende omgangsvormen' als reden voor haar vertrek.
Op 12 december 2024 werd NSC-Tweede Kamerlid Sandra Palmen11 beëdigd als opvolger van Achahbar.
De vier regeringspartijen kunnen rekenen op een ruime meerderheid in de Tweede Kamer, maar hebben geen meerderheid in de Eerste Kamer
Tabel 1: zetelverdeling in parlement en kabinet, periode vanaf 6 december 2023
PVV |
VVD |
NSC |
BBB |
partijloos |
Totaal |
|
|---|---|---|---|---|---|---|
Kabinet: ministers / (staatssecretarissen) |
5 (4) |
4 (3) |
4 /(3) |
2 (3) |
1/(0) |
16 (13) |
Tweede Kamer |
37 |
24 |
20 |
7 |
88 (58,7%) |
|
Eerste Kamer |
4 |
10 |
0 |
16 |
30 (40,1%) |
Oekraïne
De coalitie was verdeeld over de te nemen maatregelen omtrent de oorlog in Oekraïne en de versterking van de Europese defensie na het aantreden van de Amerikaanse president Donald Trump. Op basis van het regeerprogramma waarin staat dat de steun "onverminderd" voortgezet wordt, zegde Schoof begin 2025 voor het volgende jaar 3,5 miljard euro toe, tot onvrede van PVV en BBB.
Coalitiepartijen NSC, PVV en BBB keerden zich in een motie ook tegen het voornemen van de Europese Commissie om als Europa gezamenlijk te lenen12 voor investeringen in de Europese defensieindustrie, waarmee het kabinet al akkoord was gegaan. Een korte crisis volgde, die werd opgelost met een compromis waardoor Schoof iets meer ruimte kreeg in Europa.
Asiel en migratie
In oktober 2024 bereikte de vier regeringspartijen en het kabinet overeenstemming over indiening van een asielnoodmaatregelenwet. Tot die maatregelen behoren onder meer: het veilig verklaren van delen van Syrië (en gedwongen terugkeer daarnaar), het versoberen van de opvang, het afschaffing van de asielvergunning voor onbepaalde tijd en het schrappen van de mogelijkheid van nareis van meerderjarige kinderen en van de verplichting van gemeenten om statushouders te huisvesten. Verder zal de Spreidingswet worden ingetrokken.
In maart 2025 diende minister Faber twee wetsvoorstellen in: de Asielnoodmaatregelenwet en een wet over herinvoering van het tweestatusstelsel.
Eenheid van kabinetsbeleid
Eind maart 2025 kwam minister Faber in opspraak nadat zij weigerden de voordrachten te ondertekenen voor lintjes van vijf vrijwilligers in de asielketen, omdat dit tegen haar beleid zou zijn. De minister-president en de minister van BZK tekenden na uitlekken alsnog de voordrachten. Hoewel zij tijdens het Vragenuur13 benadrukte dat er eenheid van kabinetsbeleid was, kwam ze niet terug op haar besluit. Staatssecretaris Coenradie reageerde op vragen van de pers dat ze geen eenheid van kabinetsbeleid zag op dit punt. In het vervolgdebat moest ook de minister-president verschijnen vanwege zijn verantwoordelijkheid voor eenheid van kabinetsbeleid. Een motie van wantrouwen tegen Faber werd gesteund door vrijwel de gehele oppositie, maar verworpen dankzij de coalitie. Moties van wantrouwen tegen de minister-president en het kabinet als geheel werden met grote meerderheid verworpen.
Voorjaarsnota 2025
Veel financiële beslissingen van het regeerakkoord werden uitgesteld tot de voorjaarsnota van 2025. Media speculeerden al maanden over een kabinetsval. De zelfbepaalde deadline van vrijdag 11 april werd niet gehaald, waarna de spanning opliep. BBB, NSC en PVV wilden de staasschuld laten oplopen. De VVD, die ook de minister van Financiën leverde, wilde hier niet aan. De week erna moest er een akkoord worden gepresenteerd. Uiteindelijk werd er na een 25-uur durend 'marathonoverleg' door de fracties (met beperkte tot geen inspraak van kabinetsleden) overeenstemming bereikt.
Meer over
Bent u als journalist of wetenschapper op zoek naar statistische gegevens over personen uit het biografisch archief, bijvoorbeeld gemiddelde leeftijd, ervaring, herkomst, beroep, m/v of zittingsduur? De redactie van PDC kan deze gegevens onder voorwaarden beschikbaar stellen voor wetenschappelijk onderzoek en journalistieke publicaties. Neem voor meer informatie contact op.
Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.
- 1.De Partij voor de Vrijheid (PVV) is een populistische partij, met zowel conservatieve, 'rechtse' als 'linkse' standpunten. De PVV is op 22 februari 2006 geregistreerd bij de Kiesraad door Geert Wilders, na zijn vertrek bij de VVD. Hij is sindsdien ook de politiek leider.
- 2.De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
- 3.Nieuw Sociaal Contract werd op 19 augustus 2023 opgericht door Pieter Omtzigt. Omtzigt was oorspronkelijk Kamerlid voor het CDA, maar splitste zich in juni 2021 af van de partij en ging in september dat jaar verder als eenmansfractie.
- 4.De BoerBurgerBeweging (BBB) is een politieke partij die zich expliciet focust op mensen buiten de Randstad. De partij werd op 1 november 2019 opgericht. Politiek leider is Caroline van der Plas .
- 5.Dit kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie kwam na de langste formatie sinds de Tweede Wereldoorlog tot stand. Negen maanden na de verkiezingen van 17 maart 2021 en bijna een jaar na de ontslagneming van het kabinet-Rutte III stond er een nieuw kabinet op het bordes. Premier Mark Rutte leidde voor de vierde keer een kabinet.
- 6.Richard van Zwol (1965) is sinds 1 oktober 2017 staatsraad bij de afdeling advisering. Hij was 2013-2017 secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In 2007-2011 bekleedde hij die functie op het ministerie van Algemene Zaken en in 2011-2013 op het ministerie van Financiën. Daarvoor was hij ambtenaar op de ministeries van financiën, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Algemene Zaken. Hij was onder meer sociaal-economisch en financieel raadadviseur en raadadviseur staatsrechtelijke-constitutionele zaken. Hij was (in)formateur van het kabinet-Schoof.
- 7.Dick Schoof (1957) is sinds 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Hij is partijloos. De heer Schoof was van 1 maart 2020 tot 29 juni 2024 secretaris-generaal van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Eerder werkte hij onder meer als ambtenaar op het ministerie van Onderwijs en was directeur Politie, hoofddirecteur van de IND, directeur-generaal Openbare Orde en Veiligheid en Politie, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en directeur-generaal van de AIVD.
- 8.Folkert Idsinga (1971) is sinds 27 november 2024 lid van de Tweede Kamerfractie van NSC. Eerder was hij dat van 6 december 2023 tot 2 juli 2024. Hij was van 2 juli tot 1 november 2024 staatssecretaris van Financiën (belastingen). Van 31 maart 2021 tot 5 september 2023 was hij Tweede Kamerlid voor de VVD. De heer Idsinga is fiscaal econoom en was partner bij kantoor Baker McKenzie in Amsterdam, gespecialiseerd in belastingrecht. Van 2015 tot en met 2018 was hij voorzitter van de Raad van Bestuur van dat kantoor. De heer Idsinga is woordvoerder financiën en economische zaken van de NSC-fractie.
- 9.Tjebbe van Oostenbruggen (1979) is sinds 15 november 2024 staatssecretaris voor Fiscaliteit, Belastingdienst en Douane in het kabinet-Schoof. Van 6 december 2023 tot 15 november 2024 was hij Tweede Kamerlid voor NSC. De heer Van Oostenburggen was ondernemer in de arbeidsmarkt en bekleedde diverse managementfuncties in het bedrijfsleven. Als Kamerlid hield hij zich bezig met financiën, werkgelegenheid en arbeidsmigratie.
- 10.Nora Achahbar (1982) was van 2 juli tot en met 15 november 2024 staatssecretaris van Financiën (toeslagen en douane). Zij was in 2023 Tweede Kamerkandidaat van Nieuw Sociaal Contract. Mevrouw Achahbar was eerder rechter-plaatsvervanger, advocaat en officier van justitie in Den Haag.
- 11.Sandra Palmen (1972) is sinds 12 december 2024 staatssecretaris van Financiën (herstel en toeslagen) in het kabinet-Schoof. Van 6 december 2023 tot 12 december 2024 was zij Tweede Kamerlid voor NSC. Mevrouw Palmen was strategisch adviseur bij de Rijksoverheid en raadsheer-plaatsvervanger bij de Centrale Raad van Beroep. Zij werd bekend als auteur van het advies 'memo-Palmen' in de toeslagenaffaire, waarin zij onrecht al vroeg signaleerde. Zij was als Kamerlid woordvoerder binnenlandse zaken, versterking democratie, participatie en openbaar bestuur, alsmede rechtsbescherming. Mevrouw Palmen was in 2024 voorzitter van de vaste commissie voor Digitale Zaken.
- 12.Eurobonds zijn voorgestelde obligaties (dat wil zeggen leningen) die voor de gezamenlijke rekening van de 20 lidstaten van de eurozone - alle landen die de euro als valuta gebruiken - worden gebracht. De groep lidstaten brengt dan schuldpapieren uit, waarmee ze geld leent tegen een vooraf afgesproken rente. De opbrengsten kunnen belanden in een algemeen fonds, of voor een speciaal doeleinde worden gebruikt. De discussie rond eurobonds wordt sinds de introductie van de term al fel gevoerd, omdat vooral de relatief welvarende eurolanden zich er niet in kunnen vinden.
- 13.Als uitvloeisel van het recht op inlichtingen, waarover alle individuele Kamerleden beschikken, kennen Tweede en Eerste Kamer het vragenrecht. Met dit recht kunnen alle leden, behalve tijdens de debatten en de schriftelijke behandeling van (wets)voorstellen, vragen stellen aan de regering. Hiervoor hebben ze, in tegenstelling tot bij het recht van interpellatie, geen verlof van de Kamer nodig.
- 14.In de integrale tekst van de troonrede 2024 is door de redactie structuur aangebracht, zodat u snel tussen de onderdelen kunt navigeren.