Parlementair onderzoek Kiezersknoeierijen in Elst

Dit onderzoek werd in december 1875 ingesteld toen er in de gemeente Elst bij de raadsverkiezing onregelmatigheden waren geweest. De namen van dertig personen waren van de kieslijst geschrapt, omdat zij ten onrechte hadden aangegeven belasting te betalen. Dit werd door een rechtbank voor negenentwintig van hen later weer ongedaan gemaakt. De gemeenteraad liet daarna vier van de gekozen raadsleden niet toe. Ook dit werd weer tenietgedaan, ditmaal door Gedeputeerde Staten.

Er werd een commissie samengesteld die bestond uit:

• - 

  Tak van Poortvliet (voorzitter) (liberaal)
• - 

  Kappeyne van de Coppello (liberaal)
• - 

  Van Nispen tot Sevenaer (conservatief, katholiek)
• - 

  Bastert (conservatief-liberaal)
• - 

  Messchert van Vollenhoven (conservatief)

Op 7 april 1876 werd het verslag uitgebracht door de commissie. Zij stelde vast dat er werkelijk met het kiesrecht werd geknoeid voor de gemeenteraadsverkiezingen. Een minderheid van de commissie wilde aanpassing van de Kieswet om misbruik zoals in Elst te voorkomen.

De meerderheid van de commissie vond dat het 'kwaad' dieper zat, omdat het voor gemeenten feitlijk ondoenlijk was te onderzoeken wie werkelijk belasting betaalden. Om onregelmatigheid bij het kiesrecht echt tegen te gaan, was volgens de meerderheid een grondwetsherziening nodig. Het censuskiesrecht voldeed volgens hen niet.