Is een snelle formatie, zoals Mark Rutte wil, te verwachten?

VVD-leider Mark Rutte vindt het onwenselijk dat het huidige demissionaire kabinet de begroting 2011 moet voorbereiden en wil daarom dat er op 1 juli al een nieuw kabinet is gevormd. Vraag is echter hoe realistisch dat is. Op grond waarvan Rutte meent dat een formatie in twee weken mogelijk moet zijn, is onduidelijk.

Recentelijk heeft de Tweede Kamer op voorstel van Van der Ham (D66) en Van Gent (GroenLinks) besloten om het mogelijk te maken dat de Tweede Kamer in haar eerste vergadering in nieuwe samenstelling eerst debatteert over de richting van de formatie. Het is bijna niet denkbaar dat de Kamer, nu zij dit net heeft besloten, zal afzien van zo'n debat. Dat kan dan pas op 17 juni worden gehouden. Dan restereren er tot 1 juli nog twee weken voor de formatie.

Tot nu toe was de kortste formatie na 1945 - afgezien van de vorming van interim-kabinetten - die van het kabinet-Drees/Van Schaik in 1948 (26 dagen). Dat was een kabinet zonder parlementaire binding, waarbij alleen de fractievoorzitters afspraken maakten. De toestand in Nederlands-Indië en de aanstaande troonswisseling dwongen toen tot veel spoed.

Snelle formaties waren er ook in 1965 (kabinet-Cals, 40 dagen) en 1971 (kabinet-Biesheuvel, 66 dagen). In 1965 was het centrumrechtse kabinet gevallen en lag vorming van een nieuw kabinet van confessionelen en sociaaldemocraten voor de hand. De voorbereidende informele besprekingen over vorming van het kabinet-Biesheuvel hadden al in 1970 plaatsgevonden tijdens een bezoek van een parlementaire delegatie aan de Londen. De fractievoorzitters van KVP, ARP, CHU en VVD maakten toen al afspraken over voortzetting van het beleid van het kabinet-De Jong.

redactie: PDC