A.H. (Adriaan) Gerhard

foto A.H. (Adriaan) Gerhard
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Onze Afgevaardigden

'De rode bovenmeester'. Vrijdenker en onderwijsspecialist van de SDAP. Zoon van een kleermaker die tot de eerste vakbondsleiders behoorde. Werd al op zijn 24ste hoofd van een school in Amsterdam. Was in 1894 medeoprichter van de SDAP, maar sloot zich pas drie jaar later bij die partij aan. Kwam in 1913 voor een Amsterdams district in de Tweede Kamer en werd een alom gewaardeerde onderwijswoordvoerder, naar wie graag geluisterd werd. Sprak met een onvervalst Amsterdams accent. Vanaf 1916 tevens gedeputeerde van Noord-Holland. Speelde een belangrijke rol in de vrijdenkersvereniging 'De Dageraad'. Keerde zich tegen materialisme en vond religie een belangrijke waarde voor de mensheid.

SDAP
functie(s) in de periode 1913-1931: lid Tweede Kamer

Inhoudsopgave van deze pagina:


1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Adrien Henri (Adriaan)

geboorteplaats en -datum
Lausanne (Zwitserland), 7 april 1858

overlijdensplaats en -datum
Bakkum (gem. Castricum), 3 juli 1948

begraafplaats en -datum
Driehuis-Westerveld, 8 juli 1948 (crematie)

2.

Partij/stroming

partij(en)
  • liberaal (lid Liberale kiesvereeniging "Burgerpligt")
  • SDB (Sociaal-Democratische Bond), vanaf 1880
  • Radicale Bond
  • SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), vanaf 1897

3.

Hoofdfuncties/beroepen

  • onderwijzer te Amsterdam, van 15 juni 1876 tot 1 september 1882
  • hoofdonderwijzer, Openbare lagere school te Amsterdam, van 1 september 1882 tot september 1913
  • lid Provinciale Staten van Noord-Holland, van 1 juli 1913 tot 2 juli 1935 (1913-1919 voor het kiesdistrict Amsterdam V)
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 september 1913 tot 15 september 1931 (1913-1918 voor het kiesdistrict Amsterdam II)
  • lid Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, van 5 juli 1916 tot 2 juli 1935

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties (2/17)

  • lid Staatscommissie inzake een minder kostbare toepassing van het stelsel der financiële gelijkstelling bij het lager onderwijs (Staatscommissie-Rutgers), van 1926 tot december 1930
  • voorzitter Commissie van bestuur Provinciale Ziekenhuizen te Bakkum en Medemblik, omstreeks 1927

afgeleide functies, presidia etc. (2/4)
  • lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van mei 1928 tot september 1928
  • voorzitter begrotingscommissie voor hoofdstuk V (Binnenlandse Zaken en Landbouw) 1930 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als parlementariër
  • Was onderwijswoordvoerder van de SDAP-fractie in de Tweede Kamer
  • Interpelleerde in 1924 minister Ruijs de Beerenbrouck over het Bezoldigingsbesluit inzake de ambtenarensalariëring
  • Interpelleerde in 1929 minister Waszink over de schoolkwestie te Murmerwoude

8.

Wetenswaardigheden

algemeen
  • Richtte in 1894 samen met elf anderen de SDAP op
  • Was in 1913 tegenstander van regeringsdeelname door de SDAP

uit de privésfeer
  • Medeoprichter van de vereniging "De Radicale Kas" te Amsterdam
  • In januari 1888 medeoprichter radicale kiesvereeniging te Amsterdam

verkiezingen
  • Versloeg in 1913 bij een naverkiezing in het district Amsterdam II J.R. Snoeck Henkemans (chu). De verkiezingen waren nodig, omdat Mendels voor het district Schoterland had geopteerd.
  • Versloeg in 1917 dr. Z. Kamerling (anti-grondwetsherzieningscomité) na herstemming

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • P. Spigt (red.), "A.H. Gerhard, vrijdenker, socialist en opvoeder" (Amsterdam, 1949)
  • J. Slangen, "Gerhard, Adrien Henri (1858-1948)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel VI (elektronische versie)
  • A.F. Mellink, "Gerhard, Adrien Henri", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel II, 46
  • J. Groos, "A.H. Gerhard, een meester: Een samenvatting van zijn ideeën" (z.p. 1994)
  • Onze Afgevaardigden, 1913

Biografisch Woordenboek(en)
  • biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
  • biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

archivalia
archief-Gerhard, IISG

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.


Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.